اوترنت چیست و چگونه کار می‌کند؟

با وجود اینکه امروزه دسترسی به اینترنت اهمیت فراوانی دارد، اما بیش از ۸۰ درصد از جمعیت کره‌ی زمین به این شبکه‌ی جهانی اطلاعات دسترسی ندارند. بر این اساس کمپانی‌های بزرگی نظیر اسپیس ایکس، گوگل و فیس‌بوک درصدد گسترش بستر اینترنت از طریق روش‌هایی نظیر ارسال پهپاد، بالون و ماهواره هستند. در این بین استارت آپ نیویورکی اوترنت (Outernet) نیز درصدد ارائه‌ی اینترنت رایگان از طریق ایجاد بستری ماهواره است.

امروزه اینترنت در جوامع توسعه یافته به یکی از ارکان و ملزومات اصلی زندگی تبدیل شده است. کاهش قیمت اینترنت همزمان با افزایش سرعت و سهولت دسترسی به این سرویس از جمله‌ی مواردی است که نشان از تقاضای بالای کاربران دارد. اما این موضوع در تمام نقاط کره‌ی زمین صادق نیست و حتی می‌توان گفت که تنها بخش اندکی از جامعه‌ی جهانی می‌توانند به سادگی از اینترنت استفاده کنند، چراکه براساس آمارهای منتشر شده بیش از ۸۰ درصد از جمعیت کره‌ی زمین که بالغ بر ۵ میلیارد نفر هستند، به اینترنت دسترسی ندارند.

در سال‌های اخیر شماری از کمپانی‌های سردمدار در حوزه‌ی فناوری طرح‌هایی را برای اشاعه‌ی استفاده از اینترنت ارائه کرده و حتی تحقیقات در این زمینه را آغاز نموده‌اند. از این جمله می‌توان به فیس‌بوک، گوگل و اسپیس ایکس اشاره کرد. هر یک از این کمپانی راهکارهای متفاوتی را برای پیشبرد ایده‌ی خود طراحی کرده‌اند که شامل ارسال شبکه‌ای از بالون‌ها، پهپادها و ماهواره‌ها در مدار زمین می‌شود. در این بین اوترنت که یک استارت آپ مستقر در شهر نیویورک است، درصدد تحقق رویای دسترسی آزاد و رایگان به اینترنت در اقصی نقاط کره‌ی خاکی است تا از این طریق همگان بتوانند به دانش بشری دسترسی داشته باشند.

همانطور که اشاره کردیم اوترنت طرح کمپانی با همین نام برای در اختیار گذاشتن اینترنت در سطح جهان و برای تمام افراد است. در این پروژه از انواع ماهواره‌ها در نزدیک‌ترین و دورترین مدار کره‌ی زمین استفاده خواهد شد. پروتکل‌های مورد استفاده توسط این پروژه برای ارسال داده‌ها به زمین شامل Datacasting و UDP یا User Datagram Protocols خواهد بود.

در روش Datacasting داده‌ها در قالب امواج رادیویی در یک محدوده‌ی گسترده منتشر می‌شوند. UDP نیز همچون TCP پروتکلی برای ارسال داده‌ها است که استاندارد آن در دهه ی ۸۰ میلادی ایجاد شده است. برخلاف پروتکل TCP که در زمان ارسال اطلاعات باید گیرنده پیامی را مبنی بر دریافت داده‌ها ارسال کند، در UDP نیازی به دریافت تایید دریافت اطلاعات از سوی گیرنده نیست. در واقع در روش UDP داده‌ها فارغ از این مساله که گیرنده می‌تواند آن‌ها را دریافت کند یا خیر، ارسال می‌شوند. برای مثال می‌توان به ارسال امواج رادیو و تلویزیونی اشاره کرد که امواج به صورت یکسویه منتشر می‌شوند و فرستنده نیاز به اطلاعاتی در خصوص دریافت یا عدم دریافت آن از سوی گیرنده ندارد. در این روش تضمینی برای دریافت امواج از سوی گیرنده وجود دارد و ایستگاه‌های فرستنده بدون توجه به امکان دریافت امواج، به کار خود ادامه می‌دهند.

رادیو برای عصر دیجیتال

ماهیت اوترنت همان روش ارتباط آنالوگ مدرن است که از ارسال امواج رادیویی در سطح گسترده بهره می برد. سیگنال از یک منبع واحد نظیر یک آنتن رادیویی منتشر می‌‌شود که در این مورد خاص می‌توان آن را دفتر مرکزی اوترنت در نیویورک خواند. امواج ارسال شده در طول موج‌های متفاوتی منتشر می‌شوند تا آنکه یک دریافت کننده بتواند آن‌ها را دریافت کرده و مورد استفاده قرار دهد. در حالت معمول روش دریافت این امواج استفاده از دیش‌های ۲۰ اینچی موسوم به گوش خرگوش (Rabbit Ear) است که با استفاده از آن کاربر از طریق تغییر فرکانس رسیور، می‌تواند انواع داده‌ها در طول موج‌های مختلف را دریافت کند.

در مورد شبکه‌ی اوترنت، تنها به ایستگاه‌های زمینی بسنده نشده و اوترنت امواج را به سمت شبکه‌ای از ماهواره‌های موجود در مدار زمان ارسال خواهد کرد تا این ماهواره‌ها دوباره امواج را به سمت دریافت‌کنندگان منتشر کند. رسیورهای مورد نظر که امواج ماهواره‌ای را دریافت خواهند کرد، همچون یک هات‌اسپات بی سیم عمل کرده و با دریافت امواج، آن‌ها را از طریق شبکه‌ی بی‌سیم در اختیار پی‌سی‌ها و گجت‌های موبایلی که در اطراف وجود دارند، قرار خواهند داد. با توجه به اینکه ارتباط در این سیستم بصورت یکطرفه برقرار شده و نیازی به اطمینان از دریافت شدن اطلاعات از سوی کاربر نهایی نیست، از این‌رو پهنای باند کمتری اشغال شده و در نتیجه هزینه‌ی تمام شده نیز بسیار کاهش خواهد یافت.

سید کریم، موسس اوترنت در خصوص هزینه‌ی پایین شبکه‌ی کمپانی‌اش این چنین اظهار نظر کرده است:

زمانی که در مورد اینترنت صحبت می‌کنیم، دو کاربرد اصلی این سیستم مدنظر ما است: ارتباطات و دسترسی به اطلاعات. در واقع قابلیت ارتباطات منجر به افزایش هزینه‌ی اینرتنت می‌شود.

 کتابخانه عمومی بشری

آرشیو مرکزی اوترنت شامل بیش از ۵۰۰۰ مقاله ویکیپدیا، پروژه‌ی گوتنبرگ و مجموعه‌ی کتاب‌ها با کپی رایت رایگان خواهد بود

در مورد قابلیت دسترسی به اطلاعات، اوترنت پروژه‌ای را آغاز کرده که خود آن را آشیو مرکزی خوانده و در آن می‌توان اطلاعاتی را که از ۵٫۰۰۰ مقاله ویکیپدیا، پروژه‌ی گوتنبرگ و مجموعه‌ی کتاب‌های رایگان با کپی رایت آزاد است، مشاهده کرد. البته این مجموعه باید تغییرات و بهبودهایی را به خود ببیند که از جمله‌ی آن می‌توان به روش رای‌گیری از کاربران برای انتشار داده‌های مربوط با منابع مختلف اشاره کرد. برای مثال در آینده‌ی نزدیک کاربران در مورد اینکه چه داده‌هایی توسط این شبکه منتشر شود، رای خواهند داد و اوترنت نیز براین اساس تصمیم به انتشار اطلاعات خواهد گرفت.

با توجه به اینکه داده‌ها در اوترنت به صورت یک سویه منتشر می‌شوند، سانسور و جلوگیری از انتشار این داده‌ها نیز به مراتب سخت‌تر خواهد بود. هدف اوترنت از پیاده‌سازی این پروژه در اختیار گذاشتن منابع آموزشی و اطلاعاتی بصورت رایگان در اختیار تمام افرادی است که به اینترنت دسترسی ندارند.

اوترنت کار انتشار اطلاعات را از ماه جاری میلادی یعنی آگوست ۲۰۱۵ آغاز کرده است. این کمپانی در حال حاضر از طریق یک ماهواره‌ی مستقر در دورترین مدار زمین و اجاره‌ی پهنای باند ۲۰۰ مگابایتی، داده‌های خود را در آمریکای شمالی و بخش‌‌هایی از اروپای غربی منتشر می‌کند. در صورتی که کمپین جمع‌آوری این کمپانی در ایندی‌گوگو (IndieGoGo) به نتیجه برسد، اوترنت میزان پهنای باند خود را در آینده‌ی نزدیک به ۱۰۰ گیگابایت افزایش خواهد داد.

 براساس اطلاعات ارائه شده توسط کریم در جریان سخنرانی وی طی TED Talk، استفاده از یک دریافت کننده‌ در یک روستا می‌تواند بیش از ۳۰۰ نفر از ساکنان روستا را با جریان اطلاعات که شامل داده‌های مربوط به کشاورزی تاس لامتی است، آشتی دهد. در صورتی که افراد در دامنه‌ی امواج وای‌فای دریافت کننده قرار داشته باشند، می‌توانند با استفاده از نرم‌افزار Librarian (نرم‌افزار ایندکس اوترنت) از طریق گوشی‌های هوشمند یا گجت‌های موبایل خود به جستجو در میان داده‌های دریافت شده بپردازند.

یکی دیگر از کاربردهای این سیستم، انشار پیام‌ها در زمان اضطرار به جای داده‌های روزمره است. این پیام‌ها را می‌توان در دوره‌های زمانی مشخص با تکرار منتشر کرد.

 البته مارک نیومن، تحلیل‌گر فناوری در موسسه‌ی تحقیقاتی اووم (Ovum) همه‌ی ویژگی‌های این سرویس را جالب توجه نمی‌داند:

با بررسی نیازهای جوامع روستایی در کشورهای در حال توسعه، می‌توان به روشنی دید که مواردی زندگی این افراد را تحت تاثیر قرار خواهد داد که به زندگی روزانه‌ی افراد بستگی داشته باشد. از جمله‌ی موضوعاتی که می‌تواند تاثیرگذار باشد باید به وضعیت هوا، محصولات و سلامتی نیز اشاره کرد. آیا انتخاب محتوای محدود از میان خیل عظیم داده‌های موجود توسط افراد محدود می‌تواند نیازهای افراد محلی و روستایی را با فرهنگ و زبان متنوع برطرف کند یا خیر. این نوع انتشار اطلاعات مشکل دیگری نیز دارد و آن انتشار اطلاعات بصورت خواندنی است. در صورتی که اطلاعات بصورت داده‌های صوتی منتشر شود، استفاده از آن‌ها راحت‌تر بوده و عموم مردم نیز رغبت بیشتری برای استفاده خواهند داشت، اما مشکلی که وجود دارد، مصرف پهنای باند بیشتر در این حالت است.

پروژه‌ای جاه طلبانه

 یقینا داشتن بخشی از اینترنت بهتر از نداشتن دسترسی به کل شبکه‌ی جهانی است. با توجه به برآوردهای انجام شده در مورد گسترش اینترنت به تمام نقاط زمین که ۱۵ تا ۲۰ سال طول خواهد کشید، اوترنت می‌تواند فاصله‌ی موجود را تا زمان دسترسی کامل به اینترنت پوشش دهد.

اوترنت با مشارکت بانک جهانی، طرح آزمایشی اوترنت با در سودان جنوبی تا ماه جولای آینده برگزار خواهد کرد. کمپانی اوترنت امیدوار است تا با استقبال از گیرنده‌های لنترنز (Lanterns) در ایندیگوگو، همزمان با گسترش طرح‌های آزمایشی، بتواند شبکه‌ی خود را در سراسر جهان گسترش دهد.

اوترنت در مسیر پیاده‌سازی سیستم خود کار چندان ساده‌ای پیش رو ندارد، چراکه دو کمپانی بزرگ گوگل و فیس‌بوک نیز قدم در این حوزه نهاده و سعی دارند تا گسترّه‌ی اینترنت را در سراسر جهان برقرار کنند. گوگل با پروژه‌ی لون درصدد انتشار امواج ۳G است و فیس بوک نیز با پروژه‌ی Internet.org در نظر دارد تا با استفاده از شبکه‌ی پهپادها و ماهواره‌ها به انتشار امواج اینترنت در اقصی نقاط جهان بپردازد. در این بین ایلان ماسک با کمپانی اسپیس ایکس در نظر دارد تا بابهره‌گیری از شبکه‌ای از ۷۰۰ ماهواره‌ دسترسی به اینترنت را در جای جای کره‌‌ی زمین در اختیار بشر قرار دهد.