اختلال و قطعی موقت اعم از گسترده یا نقطه‌ای در اینترنت برخی نقاط از پایتخت کشور گرفته تا شهرهای دیگر، تبدیل به یک رویه تکراری و رفته‌رفته عادی شده است.اینکه علت این اختلالات، آزمون و خطاها، در راستای ارایه اینترنتِ پاک و سالم به مردم است یا مشکلات زیرساخت‌ها یا حوادث طبیعی و غیرطبیعی به درستی روشن نیست.اما مساله اینجاست که گاه این مشکلات اصلا انکار می‌شود، گاه که وسعت اختلال‌ها کلان است، پذیرفته می‌شود و در این موارد نیز یا علت دقیقا معلوم نیست و یا علتی ذکر می‌شود که اصولا صحت و سقم آن روشن نیست.
اگرچه بابت اختلال‌ها هم گاهی عذرخواهی می‌شود و گاهی هم نه و گویی ارایه «نیم‌ترنتِ پرسرعت و پایدار!» نه وظیفه، بلکه یک لطف است. چراکه به هر حال اینترنتی که هم اکنون به دست ایرانی‌ها می‌رسد به علت فیلترینگ بیش از نیمی از مشهورترین سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های پرکاربرد در دنیا، به نوعی نصف و نیمی از اینترنت جهانی است و از این روست که نام آن را می‌توان «نیم‌ترنت» گذاشت.
لذا شاید این خواسته هم در شرایط فعلی کمی شوخی به نظر برسد، اما ظاهرا باید فاتحه مساله مهمی به نام SLA یا همان توافقنامه سطح خدمات در خصوص نیم‌ترنتِ کشور را هم خواند، به خصوص اختلال‌هایی که از سمت وزارت ارتباطات است.
اما اکنون گزارش‌های جدید از منابع خارجی نشان می‌دهد که نیم‌ترنت ایران در نیمه نخست سال میلادی جاری توانسته رتبه نخست اختلال، محدودیت و قطعی در دنیا را نیز از آن خود کند.
نکته مهم آنکه این اختلال‌ها نیز با اعتراض و پیگردی از سوی هیچ نهادی در کشور مواجه نیست و همین امر موید یک چراغ سبز و بلامانع بودن موارد مذکور است و از این رو کسب و کارها و کاربران ایرانی ظاهرا باید با اختلال‌ها همچون دیگر مواردی نظیر ترافیک، آلودگی هوا، قطع برق و … کنار آمده و عادت کنند.
طبق گزارش اخیر شرکت امنیت سایبری سرف‌شارک (Surfshark)، برآورد می‌شود در نیمه اول سال ۲۰۲۳، حدود ۴٫۲ میلیارد نفر در سراسر جهان، تحت محدودیت‌های اینترنتی از سوی دولت‌ها قرار گرفته‌اند.
گزارش فهرست‌وار اکسیوس درباره وضعیت محدودیت یا قطع اینترنت در سال ۲۰۲۳ در مقایسه با سال ۲۰۲۲، با توجه ویژه به وضعیت ایران، قابل تامل است.
چرا این موضوع مهم است: امسال دولت‌ها به طور مکرر از محدودیت‌های اینترنتی استفاده کرده‌اند تا با محدودسازی، به منظور دستیابی به اهداف متفاوت، جریان‌های اعتراضی را مهار کنند.
برخی از یافته‌های تحقیقات مذکور به این شرح است:
- محدودیت‌ها احتمالا توانایی مردم برای دسترسی به شغل، بهداشت و آموزش را نیز محدود کرده و صدها میلیارد دلار ضرر اقتصادی در پی داشته است.
- تکه‌تکه‌شدن اینترنت جهانی (اسپلینترنت)، به‌سرعت ادامه دارد. این امر، در تصویر آرمانی ابتدایی از یک شبکه بین‌المللی و باز، که مرزهای ملی را درمی‌نوردد و حقوق بشر را ترویج می‌دهد، چالش ایجاد می‌کند.
آمار و ارقام: امسال دولت‌ها بیش از ۴۲ مورد سرکوب دیجیتال انجام داده‌اند. این سرکوب‌ها، عمدتا از طریق محدودسازی دسترسی به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی و خاموشی (قطعی) جزئی یا کامل اینترنت بوده است.
- رقم یادشده، به معنای کاهش ۳۱ درصدی در اختلال تازه اعمال‌شده، نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ است اما این امر الزاما به معنای کاهش آن نیست، بلکه محدودیت‌ها گسترده‌تر شده‌اند و تعداد افراد تحت‌تاثیر محدودیت‌های جدید از ۲٫۰۸ میلیارد نفر در نیمه اول ۲۰۲۲ به ۲٫۳۵ میلیارد نفر در همین مدت زمان، در ۲۰۲۳ افزایش یافته‌اند.
- ۳۰ مورد اختلالات اینترنتی جدید به دلیل اعتراضات عمومی ایجاد شده‌اند، در حالی که ۱۰ مورد دیگر ناشی از شورش‌های سیاسی مانند جنگ سودان است.
- فیس‌بوک با ایجاد محدودیت‌های تازه در اتیوپی، گینه، سنگال، پاکستان و سورینام، فعلا پرچمدار سانسور شدن اجتماعی در سال جاری بوده است. در حالی که تلگرام، اینستاگرام و یوتیوب، در چهار کشور با محدودیت مواجه هستند.
- ایران: دولت ایران، تا کنون بیشترین محدودیت‌های اینترنتی را در سال ۲۰۲۳ و در مجموع با ۱۴ محدودیت اجرا کرده است. تمام محدودیت‌های مرتبط با اختلالات شبکه در شهرهای اصلی استان سیستان و بلوچستان، بوده است.
- هند: بزرگ‌ترین دموکراسی جهان (از نظر جمعیت)، با ۹ مورد ثبت‌شده، دومین کشور دارای بیشترین محدودیت‌های اینترنتی بوده است. بیشترین موارد، مربوط به قطع اینترنت توسط دولت‌های ایالتی بوده تا از اعتراضات یا اضطرارهای عمومی که توسط همان دولت‌ها اعلام شده، جلوگیری یا به آن پاسخ داده شود.
- پاکستان: پاکستان، سومین کشور با سه مورد محدودیت اینترنتی ثبت‌شده است که پس از بازداشت عمران‌خان، نخست‌وزیر پیشین این کشور به اتهام فساد، ایجاد شده است.
- محدودیت‌های طولانی‌مدت اینترنت توسط چین، امارات و روسیه نیز همچنان این وضعیت را تحت‌تاثیر قرار داده‌اند.
یک نمونه حباب فکری به نقل از سارا فیشر: این تلاش‌ها برای سرکوب گفتمان‌ها، معمولا نزدیک انتخابات (مانند ترکیه) و هنگام جنگ (مانند روسیه) فزونی می‌یابند.
یک تصویر کلی به نقل از اینا فرید: پس از اینکه ده‌ها کشور، پیمانی را امضا و تعهد کرده‌اند اینترنت را آزاد، باز و دسترس‌پذیر نگه‌دارند، موج تازه‌ای از محدودیت‌های اینترنتی جدید در سال ۲۰۲۳ ایجاد شده است.
قطعی یا خاموشی اینترنت- به‌ویژه قطعی اینترنت که در ایران، در سال ۲۰۲۲ و در اوکراین، ناشی از حمله روسیه به این کشور به وقوع پیوست. این رویدادها، فشار را بر دولت ایالات متحده افزایش داد تا به شهروندان ساکن مناطق جنگ‌زده یا کشورهای دارای محدودیت اینترنت از طرف حاکمیت، برنامه‌ای برای توسعه استفاده از فناوری‌های اینترنت بی‌سیم و دسترسی به اینترنت ارایه دهد.
نظرات کاربران