از صعود تا سقوط تیم ملی در شبکه‌های اجتماعی

هفته گذشته تیم ملی ایران در بازی‌های جام جهانی با موج دو جریان در شبکه‎های اجتماعی طعم قدرت این شبکه‌ها را چشید؛ به اوج رسیدن و سقوط کردن. حالا جام جهانی برای ما یک نمونه مثال‌زدنی از قدرتی است که شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده‌اند. روز شنبه طی ۹۰ دقیقه بازی درخشان ایران در مقابل آرژانتین هزاران کیلیومتر دورتر در برزیل، کاربران به هواداری از بازیکنان ایرانی که در زمین بازی می‌دویدند، میلیون‌ها توییت و صدها پست کوتاه و بلند در فیس‌بوک منتشر کردند. توییتر فارسی @twitter_fa گزارش داد کاربران برای بازی ایران و آرژانتین ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار توییت ارسال کردند. تعداد توییت‌های مربوط به بازی ایران و آرژانتین در کوتاه مدت آنقدر زیاد بود که تگ #IRNVSARG طی بازی تبدیل به چهارمین ترند توییتر شد. در کنار این تگ بسیاری از کاربران از تگ‌های #IRN و #ARG به صورت جداگانه استفاده کردند. خبرگزاری مهر به نقل از توییتر خبر داد «شوت کات دار زیبای مسی در دیدار برابر ایران که منجر به برتری یک بر صفر این تیم در وقت اضافه شد، ظرف یک دقیقه دو میلیون و ۵۶۰ هزار و ۲۴۶ توییت به همراه داشت».

وقتی به اوج رفتیم

هواداری از دفاع خوب تیم ملی ایران در مقابل یکی از قوی‌ترین تیم‌های فوتبال دنیا که ستاره‌ای به نام لیونل مسی دارد، حتی زمانی که دروازه ایران به روی توپ این ستاره باز شد، ادامه داشت. هیچ کدام از کاربران، فوتبالیست‌های تیم ملی ایران را به خاطر شکست صفر بر یک مقابل آرژانتین مواخذه نکردند و پست‌ها و توییت‌های تقدیر و تشکر نه تنها از سوی کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی، بلکه از سوی بسیاری از افراد سرشناس در این شبکه‌ها منتشر شد.
بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی نظرات شخصیت‌های برتر در شبکه‌های اجتماعی را دستمایه گزارشات خود از بازتاب بازی فوتبال بین ایران و آرژانتین در جام جهانی کردند. از جمله این رسانه‌ها، انتخاب بود. در گزارشی که انتخاب منتشر کرد توییت‌های برخی از شخصیت‌های محبوب دنیای ورزش به شرح زیر آمده بود:
ایوان مک کنا خبرنگار برگزیده ورزشی جهان در سال ۲۰۱۲: ما همگی دیگر طرفدار ایرانیم.
پائول جانسون معاون سردبیر گاردین انگلیس: ایران فوق‌العاده بود اما بدشانس هم بود.
ولی نصر مشاور سابق اوباما و رییس دانشکده مطالعات بین‌المللی دانشگاه جان هاپپکینز آمریکا: ایران می‌توانست از شر آرژانتین و یک داور بد، جان سالم به در ببرد اما نمی‌توانست از مسی مصون باشد.
کتال کلی ستون‌نویس ورزشی روزنامه گلوب اند میل کانادا: در دو ساعت بازی ایران و آرژانتین همه ما عاشق این تیم و جادوی جام جهانی شدیم.
ملیسا اتحاد خبرنگار شبکه الجزیره انگلیسی: ایران باخت اما عالی بازی کرد.
گری لوییس نماینده سازمان ملل در ایران: باورکردنی نیست. صدای بوق‌ها داره هی بلندتر میشه، انگار بازی رو برده باشیم! حس عالی بودن در تهران. چه خوب می‌شد اگر کسی به بچه‌های تیم ملی درباره عکس‌العمل پرهیجان در تهران نسبت به عملکرد تاریخی‌شون خبر می‌داد!
الکس توماس مجری ورزشی شبکه سی‌ان‌ان: باوجود باخت ایران اما باید گفت که همچنان این کشور اعتبار و احترام زیادی برای خود به دست آورد.
آناپ کافل سردبیر واشنگتن‌پست: ممکن است آرژانتین بازی را برده باشد اما ایرانی‌ها دل‌های ما را ربودند. بازی ایران عالی بود.
در کنار منتخب توییت‌هایی که در برخی از رسانه‌ها منتشر شده، ما توییت‌های مقامات دولتی را بعد از بازی ایران و آرژانتین رصد کردیم. بعضی از آنها بعد از اتمام بازی پیام تبریکی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند:
@hashemi_rfsjn هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام: «بازی جوانمردانه تیم فوتبال ایران در جام جهانی که همراه با اخلاق اسلامی و انسانی و رعایت اصول حرفه‌ای بود باعث سربلندی ایرانیان شد #IRN»
@Rouhani_ir حسن روحانی، رییس جمهور: «از بازیکنان پرتلاش تیم ملی فوتبال و کادر فنی که با بازی جوانمردانه و فداکارانه دل ملت را شاد کردند و شگفتی آفریدند تشکر می‌کنم».
@JZarif محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه: « شدیدا به تیم‌مان افتخار می‌کنیم». ظریف در صفحه فیس‌بوکش هم نوشت: «امشب بچه‌ها در برزیل غوغا کردند. دمشون گرم که همه ما را سربلند کردند».
آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه آمریکا: «صد آفرین به تیم ملی فوتبال ایران که اینقدر خوب در این دیدار با آرژانتین بازی کرد».

کاربرانی که داور را اخراج کردند

موج واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی نه تنها در هواداری از تیم ملی ایران، بلکه در حمایت از فوتبالیست‌ها در مقابل داوری اشتباه این بازی نیز بلند شد و کسی که زیر این موج سنگین ماند داور صربستانی، میلوراد مازیچ بود.
عکس آن لحظه از بازی که داور خطایی که روی اشکان دژآگه صورت گرفت را اعلام نکرد، هزاران بار در توییتر منتشر شد و از کاربران خواسته شد نظر خود را در مورد این داوری بیان کنند. در نهایت نظر کاربران و فیفا دست به دست هم داد تا داور صربستانی اخراج
شود.
گفته می‌شود میلوراد مازیچ بعد از برکنار شدنش از داوری در طول جام جهانی خطاب به کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی گفته: «لعنت به همه شما!».

موج کی‌روش خواهی

بعد از بازی ایران و آرژانتین، بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی از مسوولان خواستند ایران همکاری با این مربی را ادامه دهد. برخی با تگ یا منشن‌کردن رییس جمهور در توییت و پست خود این درخواست را به صورت مستقیم با رییس جمهور مطرح کردند و برخی دیگر به دنبال راه‌اندازی کمپینی برای ماندگار کردن کی‌روش در ایران رفتند.
خلاصه کاربران، هوادار بی چون و چرای مربی تیم ملی شدند و حتی بعد از باخت ایران در مقابل بوسنی، کسی که چهره‌اش کمترین آسیب را در شبکه‌های اجتماعی دید، کی‌روش بود. مربی تیم ملی در مصاحبه خود بعد از بازی در مقابل بوسنی ضمن تشکر از ایرانی‌ها به خاطر هواداری از تیم ملی گفت: «این شبکه‌های اجتماعی و فیس‌بوک نیستند که تصمیم می‌گیرند». شاید کی‌روش هنوز به قدرت رسانه‌های اجتماعی پی نبرده است.

شبکه‌های اجتماعی، پل ارتباطی مستقیم

حمایت کاربران در شبکه‌های اجتماعی در بازی ایران و آرژانتین، باعث برقرار شدن ارتباط سیستم بین کاربران و فوتبالیست‌ها در همین فضا شد. ابراهیم حقیقی @_Haghighi_، دروازه ‌بان تیم ملی بعد از تمام شدن بازی در اینستاگرام فیلم کوتاهی منتشر کرد و از هواداران تیم ملی به خاطر خوردن یک گل از آرژانتین عذرخواهی کرد. با این حال کاربران با تشکر از زحمات او در بازی سخت با آرژانتین از او تقدیر کردند. دیگر بازیکنان نیز با فعالیت در توییتر و فیس‌بوک و اینستاگرام با کاربران پل ارتباطی مستقیم برقرار کردند و مورد استقبال کاربران نیز قرار گرفتند.

صفحه تیم ملی در شبکه اجتماعی توییتر@

TeamMeliIran به صورت رسمی تایید شده است. با تایید رسمی این صفحه در ابتدای بازی‌های جام جهانی، انتظار می‌رفت تیم ملی با استفاده از این صفحه بتواند ارتباط مثبتی با کاربران برقرار کند و اخبار را به صورت لحظه به لحظه منتشر کند. اما متاسفانه صفحه رسمی تیم ملی در توییتر بی استفاده‌ترین صفحه مرتبط با جام جهانی شد.
از جمله فوتبالیست‌هایی که در توییتر فعالیت خود را آغاز کردند می‌توان به رضا قوچانی‌نژاد @gh_reza، ابراهیم حقیقی @_Haghighi، حسین ماهینی @HosseinMahini، اشکان دژآگه @Ashkan_Dejagah. اشاره کرد همه این اکانت‌ها از سوی توییتر رسما تایید نشده است.

و بعد سقوط آزاد

هنگامی که ایران به مصاف بوسنی رفت، قدرتی که تیم ملی را در بازی با آرژانتین به اوج برد و پس‌لرزه‌اش از رسانه‌های آنلاین به رسانه‌های مکتوب در سراسر دنیا هم رسید، فوتبالیست‌هایمان را به زیر کشید. بسیاری از کاربران، تیم ملی را با همان هشتگی که از آنها در بازی غرورآمیز با آرژانتین تقدیر کرده بودند( #IRN )سرزنش کردند. برخی به سرزنش اکتفا نکردند و در صفحه فوتبالیست‌ها در شبکه‌های اجتماعی ناسزا نوشتند، همانطور که پیش از این در صفحه لیونل مسی این کار را کرده بودند. گفته می‌شود این قصه تا آنجا پیش رفت که دروازه‌بان محبوب، ابراهیم حقیقی، مجبور شده صفحه فیس‌بوک خود را به یکی از دوستانش واگذار کرده و این شبکه را ترک کند.
درباره اینکه صفحه مورد نظر متعلق به ابراهیم حقیقی است یا اینکه کسی غیر از وی آن را راه‌اندازی کرده نظرات مختلفی وجود دارد. برخی می‌گویند این صفحه متعلق به ابراهیم حقیقی نیست. اما به هر حال بعد از بازی ایران با بوسنی هیچ کدام از بازیکنان مانند قبل به شبکه‌های اجتماعی برنگشتند (تا زمان نگارش این گزارش). فقط حسین ماهینی یک روز بعد توییت کرد: « ممنون بابت تمام انرژی‌هایی که در این مدت بهمون دادین، ما تمام تلاشمون رو برای سربلندی ایران کردیم».
در بین مقامات دولتی که در توییتر حضور دارند و در همین گزارش هم به توییت‌های آنها بعد از بازی ایران و آرژانتین اشاره شد، تنها آلن ایر، بود که بعد از بازی با بوسنی هم در فیس‌بوک پیامی درباره تیم ملی فوتبال ایران منتشر کرد. وی نوشت: «با اینکه یوزهای ایرانی در دیدار دیروز شکست خوردند و حالا حذف شدند، با مهارت و شجاعت تمام بازی کردند، و بقول روزنامه شرق بازی‌های خوب ایران در دو بازی اول خود، به‌ویژه در برابر آرژانتین، موجب شد تا تیم‌ ملی ایران و کارلوس کی‌روش در برزیل نمره قبولی بگیرند».

دلواپس لمپنیسم باشیم

فحاشی در صفحات افراد حقیقی و حقوقی در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی کم‌کم دارد به عملی تبدیل می‌شود که دیگر ما را متعجب نمی‌کند. در دنیای فوتبال اولین فحاشی‌ها به صورت جدی زمانی شروع شد که مراسم قرعه‌کشی مسابقات جام جهانی آغاز شد و تلویزیون ایران به دلیل پوشش نامناسب مجری زن این مراسم نتوانست آن را پخش کند. بعد هنگامی که آرژانتین هم گروهی تیم ایران در جام جهانی شد و لیونل مسی مقابل تیم ایران قرار گرفت اتفاق افتاد. گفته می‌شود حدود ۱۰۰ هزار کامنت بعد از هم گروهی ایران و آرژانتین در صفحه مسی نوشته شد که بخش زیادی از این کامنت‌ها توهین یا تحقیرآمیز بود. این رفتار، نه تنها مورد توجه رسانه‌های داخلی قرار گرفت بلکه رسانه‌های خارجی را نیز به واکنش وادار کرد. این مساله تا حدی در سطح بین‌المللی بازتاب داشت که صفحاتی برای عذرخواهی از مسی نیز راه افتاد. داور صربستانی و تیم ملی خودمان هم از حمله لمپنیسم در امان نماندند.