تاریخ جست‌وجوگری در اینترنت و چگونگی سرآمد شدن گوگل

بد نیست نخست به برخی از فناوری‌ها و شرکت‌ها نگاهی بیندازیم که جست‌وجوگری را پیش بردند و جست‌وجوگری را به وضعیت کنونی رساندند.

آرکی(Archie) را بسیاری نخستین جست‌وجوگر می‌نامند. بر اساس معیارهای امروزی بدوی به‌نظر می‌رسد، اما ابزاری بود که وبگاه‌های اف‌تی‌پی در دسترس عموم را نمایه‌بندی می‌کرد تا کاربران بتوانند فایل‌های مورد نظرشان را پیدا کنند. دوره‌ قبل از جهان‌گستری وب بود، بنابراین کاربر باید با استفاده از کارخواه (client) محلی یا تلنت به رایانه‌های خدمات‌دهنده‌ آرکی دسترسی می‌یافت. تلنت قرارنامه‌ای برای شبکه‌بندی است که اتصال دو رایانه‌ هم شبکه را میسر می‌کند.

جست‌وجوگر واندرر (World Wide Web Wanderer) که در سال 1993 پا گرفت، نخستین جست‌وجوگری بود که برای نمایه‌بندی وبگاه‌ها و درج خودکار آنها در پایگاه‌ داده پدید آمد. نمایه‌ این جست‌وجوگر یعنی واندکس راهی برای اندازه‌گیری وب بر اساس شمارش رایانه‌های خدمات‌دهنده‌ سراسر جهان به‌منظور اندازه‌گیری رشد وب بود. در واقع این قابلیت به سرمشق برنامه‌های وب‌کاوی امروزی تبدیل شد که وارد وب می‌شوند و محتوای آن را نمایه‌بندی می‌کنند.

اکسایت طرح شش دانشجوی دانشگاه استنفورد بود که سعی داشتند میزان کارایی نمایه‌بندی را با تحلیل روابط در زبان عادی افزایش دهند. در اکسایت که در آن هنگام آرکی‌تکست نام داشت خبرنگاران را برای نوشتن بررسی‌های کوتاه راجع به وبگاه‌ها به کار گرفتند تا قابلیت کاربری را در قیاس با جست‌وجوگرهای بدوی‌تر مبتنی بر پیونده‌ها بهبود دهند.

سال 1994 احتمالا مهم‌ترین سال در تاریخ جست‌وجوگرها است. در 12 ماه همین سال بود که جست‌وجوگرهای اینفوسیک، آلتاویستا، وب‌کراولر، یاهو و لایکوس پدیدار شدند.

* اینفوسیک: این جست‌وجوگر به کاربران امکان می‌داد به‌طور بی‌درنگ صفحه‌های وب خود را ارایه دهند و به‌طور خودکار بر اساس رده‌‌ای که کاربر تعریف می‌کرد نمایه‌بندی می‌کرد.

* آلتاویستا: نخستین جست‌وجوگری که از پهنای باند نامحدود استفاده می‌کرد، پرس‌وجو به زبان طبیعی را پوشش می‌داد و برای بهکرد نتایج دارای تصحیح‌کننده‌ جست‌وجو بود.

* وب‌کراولر: کل صفحه را نمایه‌بندی می‌کرد نه فقط عناوین و توضیحات را.

* لایکوس: نخستین جست‌وجوگری که بر اساس مرتبط بودن یافته‌ها، آنها را مرتب می‌کرد. این جست‌وجوگر بزرگ‌ترین بانک داده‌ وبگاه‌های مرتب‌شده را داشت و در اوج خود (حدود سال 1996) بیش از 60 میلیون وبگاه را نمایه‌بندی کرده بود.

جست‌وجوگرها طی این دوره‌ زمانی و چند سال بعد به‌شدت از برچسب‌های نشانگر عناوین، توضیحات و کلیدواژه‌های افزوده شده به وبگاه از سوی مدیر وبگاه استفاده کرده بودند. این برچسب‌ها و همچنین چگالی کلیدواژه‌ها در متن وبگاه عامل‌های اصلی رتبه‌بندی بودند که به شناسایی و نمایه‌بندی مناسب محتوا کمک می‌کردند.

در جست‌وجوگر اسک(Ask) و خدمات اسک‌ جیوز (Ask Jeev) آن از ویراستارها (انسان) استفاده کردند تا فهرستی از پرسش‌های جست‌وجویی معروف تهیه کنند. در این خدمات از عملیات خودکار در قالب سامانه‌ رتبه‌بندی موسوم به دایرکت هیت استفاده کردند تا وبگاه‌ها را بر اساس معروفیت‌شان رتبه‌بندی کنند، اما متوجه شدند دستکاری آن خیلی آسان است و چند سال بعد استفاده از این جست‌وجوگر را متوقف کردند.

ام‌اس‌ان با نیت بهره‌گیری از موفقیت سایر محصولات مایکــروسافت جسـت‌وجـوگر خاص خود را راه‌اندازی کرد و پای به قلمرو جست‌وجوی برخط گذاشت. این جست‌وجوگر برای ارایه‌نتایج جست‌وجو متکی به آورچر، لوک‌اسمارت و سایر فهرست‌های پولی بود تا اینکه گوگل موفقیت الگوی خود به‌نام پیونده‌ برگشتی را ثابت کرد. در نتیجه ام‌اس‌ان در سال 2004 با سرمشق قرار دادن گوگل راهبرد مشابهی در پیش گرفت؛ هرچند نتوانست به اندازه‌ گوگل به موفقیت دست یابد. ام‌اس‌ان در سال 2009 نام تجاری خود را به بینگ تغییر داد.

در اواخر دهه‌ 1990 میلادی سیطره‌‌ هرزنامه‌ها در وب و بی‌ربطی نتایج جست‌وجو موجب شده بود تا جست‌وجوگرهای اینترنتی کمابیش بی‌استفاده باشند. برای دردسرهای ناشی از یکه‌تازی هرزنامه‌ها و دستکاری جست‌وجوگرهای اینترنتی راهکاری وجود نداشت. تا اینکه گوگل به میدان آمد. آغاز گوگل در واقع طرحی به نام بک‌راب بود که لاری پیج و سرگئی برین در سال 1996 آغاز کردند. هدف‌شان این بود عمدتا از پیونده‌ها برای رتبه‌بندی و بهکرد میزان باربط بودن نتایج استفاده کنند و انقلابی در حوزه جست‌وجوگری پدید آورند. محور این نظریه این بود که هر وبگاه دارای پیوند با وبگاه دیگر به معنای اعتماد به محتویات آن است. این پیونده‌ها نقش رای را بازی می‌کردند و متن لنگرانداخته در آن پیونده روشی برای نمایه‌بندی وبگاه بر اساس چیزی بود که دیگران به آن رای داده بودند.

این فناوری خیلی جالب بود و برین و پیج کوشیدند آن را به مبلغ 750 هزار دلار به رقبا بفروشند. خوشبختانه کسی علاقه به خرید آن نداشت. برین و پیج همچنان به بهسازی این فناوری ادامه دادند و گوگل در سال 2000 به بزرگ‌ترین جست‌وجوگر جهان تبدیل شده بود.

سازگارپذیری را شاید بتوان مهم‌ترین دلیل برای پیشی گرفتن کاربری گوگل از سایر رقبا خواند. همین که بازاریابان و متخصصان جست‌وجوی اینترنتی یاد می‌گرفتند گوگل را دستکاری کنند، گوگل دست به تغییر می‌زد. وقتی فناوری‌های جدید مانند رسانه‌های اجتماعی نقش فعالی در ارتباط میان کاربران پیدا کردند، گوگل آنها را در الگوریتم خود گنجاند تا باربط بودن نتایج را افزایش دهد. عادات جست‌وجو هم که تغییر می‌کرد گوگل خود را تغییر می‌داد.

گوگل مدام ‌در حال دید‌ه‌بانی، واکاوی و تکمیل‌سازی است و با استفاده از انبوه داده‌هایی که از کاربران گردآوری می‌کند مدام در حال تحویل محصولات و خدماتی بهتر، دقیق‌تر و کاربرپسندتر از رقبا است.

گوگل در صدر قرار دارد و بعید به‌نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک هیچ‌کدام ا ز رقبا بتوانند دردسری برایش ایجاد کنند. اما وب هم به‌سرعت در حال تغییر است و گوگل و سایرین باید همچنان دقت جست‌وجوگری‌های خود را بهبود دهند.

جست‌وجوگرهای اینترنتی و از جمله گوگل تا کنون بر مبنای انطباق پرسش‌ها با صفحه‌های وب نتایج جست‌وجو را تحویل می‌داده‌اند. اکنون بینگ، گوگل و یاهو در تکاپوی آن هستند تا بر اساس جست‌وجوی معنایی به نتایج بهتری دست یابند.

مثال غذای دریایی نشان می‌دهد که مکان اهمیت زیادی دارد. کسی که در تهران زندگی می‌کند رستوران غذاهای دریایی واقع در سنگاپور به دردش نمی‌خورد. جست‌وجوی مکان‌مبنا در حال تغییر دادن همه‌چیز است و اکنون مکان کاربر برای تحویل نتایج مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است.

در سال 2015 برای نخستین بار در تاریخ میزان ارتباطات تلفن همراهی در اینترنت از نوع رایانه‌ای چه رومیزی چه کیفی پیشی گرفت و این روند همچنان به‌طور شتابان ادامه دارد. بنابراین باید به کاربران تلفن همراه هوشمند توجه بیشتری داشت.گوگل در حال معرفی الگوریتم جدیدی برای تلفن همراه است که وبگاه‌هایی را که به‌طور مناسب در تلفن همراه به‌نمایش در نمی‌آیند در نظر نمی‌گیرد تا کاربران تلفن همراه تجربه‌ بهتری از کاربری خود به دست آورند.یاهو هم به تلفن همراه توجه دارد که شاید اثر ماریسا مایر، مدیرعامل این شرکت باشد که کارمند سابق گوگل است.