دبیرخانه شورای گفت‌وگو در نشستی با حضور نمایندگان وزارت کشور و مشاورز وزیر ارتباطات به بررسی پیامدها و آسیب‌های وارد شده بر کسب‌وکارها ناشی از قطعی سه هفته‌ای اینترنت پرداخت. بر اساس آنچه عنوان شد، فیلترینگ کارآمدی موردنظر را نداشته و عواقب اقتصادی دارد. جالب اینکه هم فعالان بخش خصوصی و هم نمایندگان وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی در این نشست، بر آثار سوء اقتصادی و امنیتی قطع اینترنت بین‌الملل و فیلترینگ پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام اشاره کردند. در عین حال، هیچ مسوولی حاضر به شنیدن این نظرهای کارشناسانه نیست و همچنان با فیلترینگ اینستاگرام به عنوان یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های بین‌المللی برای فعالیت کسب‌وکارهای ایرانی مواجه هستیم.
در این نشست حسین سلاحورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران و قائم‌مقام دبیر شورای گفت‌وگو به شرایط سه هفته گذشته، قطعی اینترنت بین‌المللی و فیلتر شدن پلتفرم‌های خارجی به عنوان ابزار ارتباطی فعالان اقتصادی با طرف‌های تجاری و بروز مشکلات برای صاحبان کسب‌وکارها، اشاره کرد.
او از بروز اختلال در ارائه خدمات و پیگیری امور جاری در کنار افزایش ۳۰ برابری استفاده از انواع فیلترشکن‌ها سخن گفت و تاکید کرد: «مجموع این رویدادها، کاهش یک سومی درآمدهای جابه‌جایی مرسولات فروشگاه‌های اینترنتی را طبق اظهارات مدیرعامل پست، توقف فعالیت کسب‌وکارهایی که در اینستاگرام حضور داشتند، اختلال در زیرساخت انواع صنایع از جمله سیستم حمل‌ونقل و غیره را به دنبال داشته است.»
اضافه شدن قطعی اینترنت به معضلات دیگر چون تحدیدهای تحریمی و ایجاد فضای ناامیدی در بین جوانان از دیگر موضوعاتی بود که نایب‌رئیس اتاق ایران به آن اشاره کرد.
به اعتقاد سلاحورزی برگزاری جلساتی به منظور بررسی عواقب قطعی اینترنت موجب می‌شود تا سیاست‌گذاران متوجه ابعاد گسترده و پیامدهای ناشی از این محدودیت بشوند.
باید از هرگونه بی‌ثباتی در فضای اقتصادی اجتناب کرد
در ادامه محسن عامری، رئیس مرکز بهبود کسب‌وکار اتاق ایران به درخواست فعالان اقتصادی برای پیگیری و ورود پارلمان بخش خصوصی کشور به مساله قطعی اینترنت اشاره و تصریح کرد: «طبق قانون، شورای گفت‌وگو باید روی اثرات تصمیمات و سیاست‌های دولت و حاکمیت بر کسب‌وکارها متمرکز باشد و مشکلات ناشی از اجرای این برنامه‌ها را شناسایی و ضمن اعلام آنها، راهکارهای پیشنهادی خود را نیز مطرح کند.»
بر اساس اظهارات وی، امروز حضور کسب‌وکارها در شبکه‌های اجتماعی بسیار گسترش پیدا کرده و با استقبال خوبی مواجه شده است؛ اما متاسفانه قطعی اینترنت و فیلتر شدن پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام که در دنیا یک و نیم میلیارد و در ایران بالغ بر ۴۸میلیون کاربر دارد، موجب شده تا فعالیت آنها مختل و یا متوقف شود که تبعات اجتماعی و اقتصادی زیادی در پی خواهد داشت.
او به آمارهایی که درباره تعداد کسب‌وکارهای فعال در فضای اینستاگرام، منتشر شده اشاره و آن را بین ۹ تا ۱۱ میلیون مورد برآورد کرد و گفت: «با توجه به وضعیت اقتصادی امروز کشور هرگونه عدم ثبات و تغییر می‌تواند شرایط را برای فعالان اقتصادی مشکل‌تر کند. برای همین باید باید فضای اطمینان‌بخشی را برای این حوزه ایجاد کنیم و طبق قانون باید هرگونه سیاست‌گذاری پیش از اجرا به اطلاع فعالان اقتصادی برسد تا خود را برای مواجه با آن مهیا کنند.»
عادی‌سازی قطعی اینترنت، نگران‌کننده است
افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران وظیفه اولیه هر دولت را تامین رفاه در جامعه دانست و تاکید کرد: «بعد از تامین رفاه، موضوع امنیت قرار می‌گیرد؛ اما متاسفانه گاهی در کشور نگاه‌های امنیتی بر حفظ رفاه اولیه در جامعه پیشی می‌گیرد و با همین توجیه، به راحتی اینترنت را که یک زیرساخت کلیدی در صنعت است را قطع می‌کنیم. هنوز باور نکردیم، اینترنت مانند برق، جاده، اتومبیل است و دیگر تنها یک ابزار نیست که به راحتی بتوان آن را قطع کرد.»
این فعال اقتصادی اتخاذ تصمیمات برمبنای اطلاعات یک عده خاص و بدون درنظر گرفتن ابعاد مختلف یک موضوع را مشکل جدی این روزهای کشور عنوان کرد و گفت: «این یک شوخی تلخ است که در سال جاری، توسعه و جذب سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان‌ها مورد بحث قرار گرفت. از طرفی عادی شدن قطعی اینترنت موضوعی است که فعالان اقتصادی را بسیار نگران می‌کند.»
او اینترنت را یک حق اولیه برای همه مردم دانست و خواستار اجتناب از قطعی آن شد. به اعتقاد کلاهی در این حوزه سال‌ها تلاش شده و جذب سرمایه اتفاق افتاده، از طرفی قانون تدوین شده و زیرساخت‌های توسعه و تقویت آن شکل گرفته است؛ اما خیلی راحت همه آنها از بین رفت.
رئیس کمیسیون کسب‌کارهای دانش‌بنیان ابزار اصلی حوزه فناوری را اینترنت عنوان کرد و افزود: «این طنز است در سالی که شاهد قطعی اینترنت هستیم از اقتصاد دانش‌بنیان حرف بزنیم . در این وضعیت در حدود ۳ هزار میلیارد تومان کسب‌وکار دچار تهدید است. برندینگ آسیب دیده، مهاجرت اوج گرفته و شاهد عادی‌سازی قطعی اینترنت هستیم.»
افت سهم صنعت فاوا از تولید ناخالص داخلی
فرزین فردیس، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران بر اساس آمارهای موجود سهم صنعت ICT در GDP کشور را برابر با ۳.۳ درصد برآورد کرد و گفت: «متاسفانه با توجه به شرایط به وجود آمده شاهد افت جدی در فرآیند تولید و کاهش سهم این حوزه در تولید ناخالص داخلی هستیم. بی‌انگیزگی‌ها و عوامل غیرمستقیم روی این موضوع اثر دارد.»
او درباره اثرگذاری صنعت ICT روی بسیاری از صنایع دیگر سخن گفت و افزود: قطع شدن اینترنت، صادرات کشور را نیز دچار خدشه کرده است.
به باور این فعال اقتصادی هر کشوری برای حفظ بازارهای خود باید مجهز به فناوری باشد که در حال حاضر برعکس آنچه باید اتفاق افتد، شاهد از دست دادن جوانان و زیرساخت‌های فناورانه خود هستیم. متاسفانه در طول تاریخ همیشه قدرت فناوری و علم روز را نادیده گرفتیم.
چگونه به دنبال توسعه اقتصادی باشیم
افشین شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و آب اتاق ایران از درگیری برای استفاده از فواید انقلاب صنعتی سوم که به حوزه ارتباطات مربوط می‌شود انتقاد کرد و پشیمانی دولت و حاکیمت درباره ایجاد بسترهای توسعه سطح ارتباطات بین افراد را نادرست خواند و گفت: «امکان ندارد جامعه به عقب برگرد. شاید دیگر به انقلاب صنعتی جهارم ورود نکنیم؛ اما دیگر به عقب هم نمی‌رویم. بنابراین دولت و حاکمیت باید نسبت به این مساله هشیار باشد و رویکردهای خود را مورد بازنگری قرار دهد.»
او از تدوین برنامه هفتم توسعه که در حال انجام است، سخن گفت و افزود: «امروز برنامه هفتم توسعه در دست تدوین است؛ اما چطور می‌توان بدون دسترسی به بسترهای ارتباط جهانی، کسب‌وکاری داشت، صادرات را توسعه داد و به فکر حفظ و تقویت بازارهای خود بود. در این شرایط چگونه باید برای توسعه برنامه‌ریزی کرد.
فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی در‌هاله‌ای از ابهام
هومن حاجی‌پور، معاون کسب‌وکار اتاق تهران با بیان اینکه فرآیند توسعه بنگاه‌ها به دلیل شرایط اینترنتی موجود دچار خدشه شده است، گفت: «نه تنها فرآیند توسعه دچار ابهام است بلکه بنگاه‌ها به تعطیلی واحدها و انتقال سرمایه به خارج از کشور می‌اندیشند. از طرفی سرمایه‌گذاری تحت تاثیر این شرایط کاهش پیدا کرده است و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی رغبتی به حضور در این این بازار ندارند.»
او تاکید کرد: «امکان ادامه فعالیت کسب‌وکارهای خانگی و اجابت تعهدات قبلی آنها، امکان فعالیت کسب‌وکارهای حوزه گردشگری و غیره همگی در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد و بدون هیچ آینده‌نگری دچار گرفتاری جدی هستند. حتی از بعد اقدامات پژوهشی و دسترسی به اطلاعات در حوزه‌های مختلف برای انجام مطالعات علمی‌دچار اختلالات جدی هستیم.»
دادستانی به داد کسب‌وکارها برسد
سادینا آبایی، فعال حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران دریافت مالیات از واحدهای فروشنده فیلترشکن را یکی از مطالبات خود از دولت عنوان کرد و افزود: این سوال برای فعالان اقتصادی و صاحبان کسب‌وکار مطرح است که دولت چگونه و با چه سازوکاری به حمایت از آنها خواهد پرداخت. دولت چگونه می‌خواهد خسارت آنهایی که به دلیل شرایط پیش آمده و قطع شدن اینترنت دچار ضرر و زیان و هزینه‌های هنگفت مالی شدند، را جبران کند؟ و آیا دادستانی کل کشور وضعیت کسب‌وکارهای آسب دیده از قطعی اینترنت را بررسی می‌کند؟
روبیکا به جای اینستاگرام؟
نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز در این نشست گفت: «حاکمیت حرف روشنی می‌زند و آن این است که من دارم برای بقا می‌جنگم و در این شرایط مبالغ ناچیز اقتصاد کشور اهمیتی ندارد. وزیر ارتباطات هم می‌گوید دست من نیست. وقتی صحبت از برآورد خسارت می‌کنیم برای جبران آن است. الان کسی گفته دوباره می‌سازد یا جبران می‌کند؟»
قاضی همچنین بیان کرد: «پیام اقتصادی من این است که جای اشتباهی سرمایه‌گذاری می‌کنیم. دو سال پیش کسی در روبیکا ۲۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرد. دستاوردی نداشت و می‌گفت تجربه خوبی بود. الان شنیده می‌شود قرار است ۲۵۰۰ میلیارد دیگر در اختیار روبیکا قرار داده شود. این مبلغ از کل سرمایه در اکوسیستم استارت‌آپی بیشتر است.»
او افزود: «شبکه اجتماعی از جنس سرور و پلتفرم نیست؛ از جنس اعتماد نیز است. چطور بدون اعتماد می‌شود شبکه اجتماعی ساخت؟»
شرکت‌ها به عمان، دبی و ترکیه مهاجرت کرده‌اند
روزبه بابازاده رییس انجمن اینترنت اشیا و رئیس کمیسیون اینترنت اشیا نصر تهران نیز گفت: «تسلیت عرض میکنم بابت درگذشت صنعت هوشمندسازی کشور که با وصل شدن اینترنت هم نمی‌تواند به وضعیت گذشته‌اش بازگردد. در صنعت هوشمندسازی بالای ۵۰ درصد مدیران اقدام به مهاجرت کرده‌اند. شرکت‌های ما به عمان و دبی و ترکیه رفته‌اند. قبل قطعی اینترنت مشکل با حکمرانی در بحث انحصار صنعت حمل‌ونقل و اینترنت اشیا و هوشمندسازی داشتیم.»
بابازاده همچنین گفت: «در اینترنت اشیا خیلی صدمه خوردیم. کسب‌وکارها فقط پلتفرمی‌ها نیستند. بزرگترین پروژه هوشمندسازی صنعت کشور ۹ سال رویش کار شده بود و دو هفته پیش متوقف شد.»
او در مورد خطر گسترش استفاده از فیلترشکن گفت: «مشکل هک شدن هم به لایه حکومت برمی‌گردد. فیلتر می‌کنید و مردم به سمت استفاده از وی‌پی‌ان می‌روند. وی‌پی‌ان دری است که آن را برای هکرها باز گذاشته‌ایم. حکومت اگر می‌خواهد فیلتر کند، هزینه آن را برعهده بگیرید.»
دست فروش شدن تولیدکنندگان ساکن روستاها
زهرا نقوی، مدیر کانون تکرا که در زمینه کارآفرینی زنان سرپرست خانوار و حاشیه‌نشین فعالیت می‌کند در مورد آسیبی که قطع اینترنت به این افراد زده توضیح داد: «زنانی که با ما کار می‌کنند دسترسی اندک به اینترنت و سطح سواد پایینی دارند. اکنون با قطعی اینترنت خیلی از اینها به خاطر محدودیت‌ها به دستفروشی برگشته‌اند. تلاش‌هایی که انجام شده از دست رفته و اینها درمانده شده‌اند. این عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: این پلتفرم‌ها بازار جدیدی ایجاد کردند که الان محروم شده‌ایم. در مناطق محروم همیشه واسطه‌ها مشکل بوده‌اند و پلتفرم‌ها این مشکل را حل کرده بود.»
فاوا به سرنوشت خودروسازی دچار نشود
در واکنش به آنچه در این نشست از سوی فعالان اقتصادی مطرح شد، حسین میرزاپور، عضو کمیسیون تنظیم مقررات و مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: «وزارت‌خانه بارها به طور شفاف اعلام کرده که پلتفرم‌های داخی با سخت‌گیری‌های بسیار زیادی مواجه هستند و به راحتی نمی‌توانند در فضای داخلی با وجود انواع قوانین و مجوزهای محدودکننده، فعالیت کنند. در این رابطه پیشنهاد این است که تعامل و گفت‌گو بین دولت و بخش خصوصی همیشگی باشد و تنها به همین روزها معطوف نشود چراکه متاسفانه پشت میزهای تصمیم‌گیری به‌اندازه کافی با هم صحبت نمی‌کنیم.»
میرزاپور تصریح کرد: «بحث اینترنت و استفاده از پلتفرم‌های خارجی ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و امنیتی دارد؛ اما باید باور داشت که امنیت بدون توسعه اقتصادی، پایدارنیست. امروز اقتصاد جنبه بسیار مهم است و باید برای آن فکری کرد.»
مشاور وزیر ارتباطات موضع‌گیری بخش خصوصی نسبت به بومی‌سازی پلتفرم‌ها را مبهم ارزیابی کرد و افزود: «انچه در این بین اهمیت دارد این است که بدانیم بخش خصوصی نسبت به بومی‌سازی انواع پلتفرم‌ها چه رویکردی دارد هرچند در این رابطه بسته سیاستی مشخصی هم نداریم. البته نگاه وزارت‌خانه نسبت به این موضوع این است که نباید به بهانه حمایت از بومی‌سازی، انحصار ایجاد کرد؛ اما باید بدانیم که نسبت به سرمایه‌گذاری داخلی در این حوزه چه رویکردی وجود دارد؛ باید در این رابطه تصمیم گرفت.»
او از اینکه سرگذشت اینترنت به سرگذشت بنزین دچار شود ابراز نگرانی کرد و افزود: «نگرانم از اینکه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرنوشت صنعت خودروسازی دچار شود و هیچکس حاضر نباشد از آن دفاع کند.»
عضو کمیسیون تنظیم مقررات از پیگیری برای رسیدن به فرمول‌هایی که به کسب‌وکارهای خرد آسیب‌دیده، کمک کند خبر داد و گفت: «حمایت از این کسب‌وکارها برای وزارت ارتباطات مهم است و این بخش اعتقاد دارد که با اقتصاد دستوری و انحصارطلبی، رو به جلو حرکت نخواهیم کرد.»
کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در سایه تاثیر قطع اینترنت
قاسم خداوردی‌لو، کارشناس محتوا و مدیرکل تشکل‌های معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد تعداد کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام از ۳۹۰ هزار تا ۱۱ میلیون متغیر است، خاطرنشان کرد: «این آمارها نشان می‌دهد که در هر حال برای کشوری که مشکل شغل دارد حتی کمتر از ۳۹۰ هزار کسب‌وکار هم که درگیر این فضا باشند، وضعیت نگران‌کننده است. سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و باید مورد توجه باشد.»
او با بیان اینکه فعالیت پلتفرم‌های داخلی در جامعه خواهان دارد و باید از آنها حمایت شودف تصریح کرد: «در عین حال که دولت باید برای حمایت از این پلتفرم‌ها برنامه داشته باشد، باید برای جبران خسارت‌های وارد شده به کسب‌وکارهای اینترنتی، کارجدی انجام دهد. پیشنهاد مالیاتی که در این رابطه داده شده شاید از دید سازمان مالیاتی بزرگ است؛ اما برای بخش خصوصی کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد.»
در این نشست کاهش میزان تراکنش‌های مالی از محیط اینترنتی، ورود انواع VPNها و امکان هک شدن صنایع مختلف و بالا رفتن سطح ریسک آنها، عدم سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی برای ورود به حوزه هوشمندسازی صنعت، از دست رفتن امکان فعالیت عشایر و روستاییانی که در چارچوب پلتفرم‌هایی چون اینستاگرام بازاریابی کرده بودند نیز به عنوان آسیب‌های ناشی از قطع شدن اینترنت و فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی مطرح شد.
نظرات کاربران