در کمتر از یک دهه، تأثیر شبکه های اجتماعی از یک مزیت سرگرم کننده به بخشی کاملاً تلفیقی از هر جنبه از زندگی روزمره برای بسیاری تبدیل‌شده‌است.به گزارش فصلنامه ارتباطات ، به تازگی فیس‌بوک پیشنهاد ارز رمزنگاری شده خود با نام «لیبرا» را به کمیته بانکی سنا ارایه کرد. پیشنهادی که با شک و تردید از سوی سیستم مالی مواجه شد.آن سوتر «جاستین بیبر» در توییتی از رییس جمهور ایالات متحده آمریکا خواست تا اقدامی را برای آزادی تعدادی از افراد انجام دهد. آنها اقدامات نژادپرستانه ای در شبکه های اجتماعی علیه ده افسر پلیس انجام داده بودند.در طرف دیگر، «ایلان ماسک» درباره اختراع خود یعنی «لانه گزینی مغز که بافت انسان را به تراشه های رایانه ای متصل می کند»، مطرح کرد که هدف اصلی آن حذف فضای بین شبکه های اجتماعی و رسانه ها بود.
به همان سرعتی که رسانه های اجتماعی خود را به سیاست، محل کار، اقتصاد و جاهای دیگر القا می کنند، با سرعت رعدو‌برق همچنان به تکامل خود ادامه می دهند. در سال ۲۰۰۶، فیس‌بوک ۷٫۳ میلیون کاربر ثبت شده داشت و گزارش شد که پیشنهاد خرید ۷۵۰ میلیون دلاری را رد کرد؛ اما در سه ماهه اول سال ۲۰۱۹، این شرکت می تواند ۲٫۳۸ میلیارد کاربر فعال را با سرمایه بازار حدود نیم تریلیون دلار ادعا کند.در سال ۲۰۰۷ پیش بینی شده بود که فیس بوک طی ۱۵ سال دیگر وجود نداشته باشد. البته این پیش بینی درست از آب درنیامد. جونا برگر استاد بازاریابی وارتون می نویسد: چالش؛ فقط داشتن بهترین ویژگی ها نیست، بلکه مرتبط بودن است. شبکه های اجتماعی مانند برق یا آب که همه مردم به آن اهمیت بدهند، نیستند.
کوین وربباخ، استاد مطالعات حقوقی و اخلاق تجاری وارتون می گوید: «دوازده سال پیش، همه در مورد مجموعه ای متفاوت از خدمات شبکه های اجتماعی صحبت می کردند. بحث درباره شرکت های نوپا ازجمله فیس بوک بود و ازجمله من فکر نمی کردم کسی انتظار داشته باشد که فیس بوک چنین عظیم و بسیار مسلط شود. ولی امروز، فیس بوک یکی از با ارزش ترین شرکت های روی زمین و در مرکز طیف وسیعی از مباحث مربوط به سیاست های عمومی است؛ بنابراین دامنه موضوعاتی که ما با شبکه های اجتماعی در مورد آن ها فکر می کنیم، گسترده تر است.»
فقط بگو نه!
سناتور شرود براون (D-Ohio) در یکی از جلسه های کمیته بانکی سنا گفت: «فیس بوک خطرناک است». فیس بوک نیز در پاسخ به او گفت: «فقط به ما اعتماد کن».بر اساس نظرسنجی سال ۲۰۱۸ مرکز تحقیقات Pew، ۲۶ درصد از افراد شرکت کننده گفتند که برنامه Facebook را از تلفن همراه خود حذف کرده اند. اگرچه یک سال بعد _ ۲۰۱۹ _ همان نظرسنجی Pew نشان داد که استفاده از شبکه های اجتماعی نسبت به سال ۲۰۱۸ تغییر کرده است.پینار یلدیریم، استاد بازاریابی وارتون می گوید: شبکه های اجتماعی منتقدان خود را دارد. ولی به طورکلی فیس بوک نگران دو چیز است: مدیریت نادرست داده های مصرف کننده و مدیریت ضعیف دسترسی ارائه‌دهندگان شخص ثالث به آن ها و سطح اطلاعات غلطی که در فیس بوک منتشر می شود. حال این سؤال مطرح می شود که آیا ما در نقطه ای هستیم که شبکه های اجتماعی و فعالیت آن ها باید به نفع مصرف کننده تنظیم شود؟ من فکر نمی‌کنم!
یکی از مفسران برجسته درباره تأثیر منفی شبکه های اجتماعی، جارون لانیر است. او در کتاب خود بحث های زیادی درباره حذف حساب های شبکه های اجتماعی بیان می کند. او از دست دادن اراده آزاد، از بین بردن حقیقت و تخریب همدلی در شبکه های اجتماعی، گرایش به نبود خوشبختی و شادی در بین مردم را از جمله مواردی می داند که در کتاب خود مطرح کرده و حتی فصلی را به این عنوان «شبکه های اجتماعی از روح شما متنفر هستند» اختصاص داده است.برگر می گوید: «بدتر از آن، موضوع اعتیادآور بودن شبکه های اجتماعی است. رسانه های اجتماعی مانند یک دارو هستند. آنچه آن را اعتیادآور می‌کند، انطباقی‌بودن آن است. آن ها براساس ترجیحات و رفتارهای شما تنظیم می‌شوند که باعث می‌شود مفیدتر و جذاب تر و درنتیجه اعتیادآورتر باشند»
مطالعات اخیر دانشگاه پنسیلوانیا این موضوع را مطرح کرده است که محدود کردن استفاده از رسانه های اجتماعی می‌تواند چیز خوبی باشد. محققان در این خصوص، ۱۴۴ دانشجوی دوره کارشناسی «پن» را مورد استفاده قراردادند، با استفاده از نظارت پایه و به طور تصادفی هر یک را به گروهی اختصاص دادند که استفاده از فیس بوک، اینستاگرام و اسنپ چت را به ۱۰ دقیقه در هر روز در هر پلتفرم محدود می‌کردند، یا به هر یک از آن ها گفته می شد که به مدت ۳ هفته از شبکه های اجتماعی استفاده کنند. نتایج منتشر شده در مجله روانشناسی اجتماعی و بالینی، کاهش قابل توجه احساس تنهایی و افسردگی را در طی سه هفته در گروه محدود کننده استفاده در مقایسه با گروه کنترل نشان داد.
با این حال هیچ فردی چنین تصوری ندارد که شبکه های اجتماعی مانند گذشته – که رادیو را مانند یک مد جدیدی می دانستند – باشد. آن ها تکامل می یابند. اکنون صحبت درباره ایده شبکه های اجتماعی، صرفاٌ به‌عنوان راهی برای برقراری ارتباط دوباره با دوستان کمی دور از ذهن است. شبکه های اجتماعی امروزه تبدیل به بستری برای حضور انجمن ها، تولید کننده و پخش کنندگان ویدئو و همچنین گیمرها شده است. حتی پای ورزش های الکترونیک نیز به شبکه های اجتماعی باز شده‌است. شبکه اجتماعی مانند فیس بوک حتی پا را فراتر گذاشته و وارد عرصه ارائه خدماتی مانند پرداخت های تلفن همراه، سرگرمی های جدید و خریدوفروش شده است.
در چین نیز، WeChat به بزرگ ترین پلتفرم پرداخت تلفن همراه در جهان تبدیل شده است و این بستر برای بسیاری از برنامه‌های شخص ثالث مانند اشتراک دوچرخه و سفارش بلیت هواپیما کارآمد است.
بااین‌حال برخی معتقدند که ممکن است بزرگ ترین چالش تأثیر شبکه های اجتماعی نحوه تغییر جامعه باشد. رونالد دیبرت، استاد علوم سیاسی دانشگاه تورنتو، در مقاله ای می نویسد: «شبکه های اجتماعی اقدامات استبدادی را هدف قرار می دهند که می توانند گیجی، جهل، تعصب و هرج و مرج را ایجاد کنند.»جونیا برگر در این باره می گوید: «هر اطلاعاتی می تواند مورد توجه واقع شود، خواه درست باشد یا نادرست. قبلاً فقط شرکت های رسانه ای به اطلاعات دسترسی داشتند، بنابراین انتشار اطلاعات نادرست دشوارتر بود. ممکن بود اتفاق بیفتد، اما کند بود. اکنون هرکسی می تواند هر چیزی را به اشتراک بگذارد و از آن جا که مردم تمایل دارند آن چه را می-بینند باور کنند، اطلاعات نادرست می تواند به همان اندازه، اگر نه راحت تر، اما پخش شوند.»
نگرانی ها درباره گسترش شبکه های اجتماعی رو به افزایش است. وزارت دادگستری ایالات متحده تحقیقات عدم اعتماد درباره نحوه فعالیت شرکت های فناوری، شبکه های اجتماعی، جست وجو و خدمات خرده فروشی را آغاز کرده است. همچنین بنیاد «جان اس و جیمز ال نایت» بودجه ای نزدیک به ۵۰ میلیون دلار را در نظر گرفته اند که با همکاری یازده دانشگاه برای تحقیق درباره چگونگی تحول فناوری دموکراسی انجام می شود. این بنیاد همچنین خواسته‌است که کمک های مالی اضافی برای تأمین بودجه تحقیقات سیاسی و حقوقی درباره قوانین، هنجارها و حاکمیت که باید در شبکه های اجتماعی اعمال شود، تأمین کنند.
حال این پرسش مطرح می شود که با توجه به تمام نقایص یادشده در مورد شبکه های اجتماعی ازجمله: نحوه ی تعامل در آن، مسائل مربوط به حریم خصوصی، اعتیادآوری آن، نقش این شبکه ها در گسترش تحریکات سیاسی و اجتماعی و. آیا قصد رویارویی و مبارزه با شبکه های اجتماعی را داریم؟ آیا می‌توانیم؟ و سوال مهم تر! آیا شبکه های اجتماعی آینده ای دارند؟یلدریم می گوید: «بله مطمئناً چنین است. همان طور که تلگراف یا تلفن به عنوان نوآوری در ارتباطات باعث کاهش ارتباطات اجتماعی نشدند، شبکه های اجتماعی آنلاین نیز از این امر کم نمی کنند و بالعکس ارتباطات را افزایش داده و هزینه ارتباط با دیگران را کاهش می‌دهند.»او ادامه می دهد: «به لطف شبکه های اجتماعی آنلاین است که افراد دارای شبکه های اجتماعی بزرگ تری هستند و البته این که ما با تعداد زیادی از افراد به‌صورت سطحی در ارتباط هستیم، انتقاد می‌کند؛ اما این نوع از ارتباطات ممکن است در زندگی ما نقش داشته باشد: از یافتن شغل تا ملاقات با افراد جدید و دستیابی به نتایج اقتصادی و اجتماعی.
ما عادت کرده ایم که با افراد بیش تری در تماس باشیم. به نظر می رسد دست کشیدن از این مسئله برای انسان ها محتمل نیست. ممکن است فناوری که ما با آن در تماس هستیم تغییر کند یا متحول شود؛ ممکن است ۱۰ سال دیگر بسیاری از این شبکه ها از بین بروند، اما به طور حتم چیز دیگری وجود خواهد داشت.»
نظرات کاربران