در این مقاله به تحلیل پتانسیل‌های کافه بازار در مقایسه با نمونه خارجی آن گوگل‌پلی، اقتصاد اندروید، بررسی میزان تراکنش‌ها، درآمد توسعه دهنده‌ها، مقایسه آن با بازار ۲.۵ هزار میلیارد تومانی شرکت‌های خدمات ارزش افزوده، فرصت توسعه کافه بازار به بازار ۱۱۰ میلیونی فارسی زبانان در دنیا و کشور‌های عربی خواهیم پرداخت.
در این مقاله به تحلیل پتانسیل‌های کافه بازار در مقایسه با نمونه خارجی آن گوگل‌پلی، اقتصاد اندروید، بررسی میزان تراکنش‌ها، درآمد توسعه دهنده‌ها، مقایسه آن با بازار ۲.۵ هزار میلیارد تومانی شرکت‌های خدمات ارزش افزوده، فرصت توسعه کافه بازار به بازار ۱۱۰ میلیونی فارسی زبانان در دنیا و کشور‌های عربی خواهیم پرداخت.
کافه بازار جزء معدود شرکت‌های ایرانی است که در طی سال‌های اخیر گزارش‌های مدونی از بازار اپلیکیشن‌های اندرویدی ایران منتشر کرده است. این گزارش‌ها بینش و دید عمیقی نسبت به بازار می‌دهد که می‌تواند مورد استفاده توسعه دهندگان و کسب و کار‌ها قرار گیرد. در این مقاله به بررسی گزارش اخیر کافه بازار با عنوان «بازار چهل میلیونی: گزارشی از رشد صنعت برنامه‌های موبایلی ایران» خواهیم پرداخت.
به طور متوسط به ازای هر اپلیکیشن در کافه بازار ۱۹۰ کاربر و در گوگل پلی ۹۶۲ کابر فعال ماهانه وجود دارد
کافه بازار بیش از ۴۰ میلیون نصب فعال(فعال در دو ماه گذشته)، ۳۱ میلیون کاربر فعال ماهانه و ۱۶۳ هزار اپلیکیشن(۳۱ هزار بازی و ۱۳۲ هزار اپلیکیشن) دارد. برای مقایسه، گوگل‌پلی دارای بیش از ۲.۵ میلیارد کاربر فعال ماهانه و ۲.۶ میلیون اپلیکیشن است. اما برای مقایسه صحیح این دو بازار می‌توان نسبت اپلیکیشن به کاربر را مقایسه کرد. در گوگل‌پلی به ازای هر اپلیکیشن منحصر به فرد ۹۶۲ کاربر فعال ماهانه، اما در کافه بازار به ازای هر اپلیکیشن منحصر به فرد ۱۹۰ کاربر فعال وجود دارد. این موضوع را از دو نگاه می‌توان بررسی کرد اول اینکه به ازای هر اپ تعداد کاربران بیشتری در گوگل پلی وجود دارد و دلیل این امر بازار جهانی گوگل پلی است که بازار‌های دیگر به سختی می‌توانند به آن برسند. البته کافه بازار با توسعه خود به بازار‌های فارسی زبان و دیگر کشور‌های عربی می‌تواند این نرخ را فزایش دهد. اما نگاه دوم مربوط به تعداد اپلیکیشن به ازای هر کاربر است که کافه بازار از نرخ بالاتری(تقریبا ۵ برابر) برخودار است. این موضوع می‌تواند نشان دهنده فعالیت بیشتر توسعه دهندگان اندرویدی در ایران باشد. البته در رابطه کیفیت و حرفه‌ای بودن این اپلیکیشن‌ها نمی‌توان آماری دقیقی داد اما می‌توان انتظار داشت که کیفیت و حوزه‌های تخصصی اپلیکیشن‌های کار شده در ایران هنوز به کیفیت و گستردگی اپلیکیشن‌های گوگل‌پلی نرسیده است. و این خود فرصتی است برای بازار اندرویدی در ایران.
به طور متوسط هر توسعه دهنده کافه بازار ۷.۴ اپلیکیشن منتشر کرده است اما در گوگل‌پلی ۳.۶ اپلیکیشن
تعداد برنامه‌های موجود در کافه بازار در سال ۱۳۹۶، ۱۵۱ هزار بوده است که در سال ۱۳۹۷ این تعداد به ۱۶۳ هزار با ۲۲ هزار تیم توسعه دهنده رسیده است. آمار ۲۰۱۷ گوگل‌پلی حاکی از ۷۲۴ هزار تیم توسعه‌دهنده است که حداقل یک اپ منتشر کرده‌اند. با توجه به این آمار‌ها در گوگل‌پلی هر تیم توسعه دهنده به طور متوسط ۳.۶ اپلیکیشن منتشر کرده است، این رقم برای کافه بازار به ۷.۴ اپلیکیشن به ازای هر توسعه دهنده می‌رسد. این موضوع نیز نشان دهنده پرکاری تقریبا دو برابری توسعه دهندگان ایرانی است که شاید در کیفیت و خدمات آن‌ها نیز تاثیر گذار باشد.
رشد مثبت تعداد کاربران کافه بازار هنوز ادامه دارد اما به واسطه اشباع بازار سرعت آن کم‌تر شده است
به علاوه با تخمین وجود ۶۵ میلیون تلفن هوشمند در ایران، ۶۴ میلیون کاربر اینترنت پهن باد ۳G و ۴G و تقریبا ۷ میلیون کاربر آیفون، کافه بازار با ۴۰ میلیون نصب هنوز جای رشد در کشور را دارد هر چند این رشد نمی‌تواند همانند گذشته باشد. با نگاهی به سرعت رشد سالانه تعداد نصب‌های فعال کافه بازار، سرعت رشد این مجموعه با اشباع شدن بازار با اینکه هر سال ۴ میلیون کاربر جدید داشته است کم شده است. اما کافه بازار فرصت رشد بیشتر در بازار‌های دیگر را دارد که در بخش‌های پیش رو صحبت می‌شود.
متوسط تعداد اپلیکیشن‌های نصب شده ایرانی‌ها ۶۲ برنامه، میانگین جهانی ۸۰ برنامه
همانطور که در قسمت قبل ذکر شد در کافه بازار تعداد اپلیکیشن‌ها بیشتری به ازای هر کاربر به نسبت گوگل‌پلی وجود دارد. به علاوه توسعه دهندگان ایرانی دو برابر توسعه دهندگان گوگل‌پلی اپلیکیشن منتشر کرده‌اند. شاید باید انتظار این موضوع برود که تعداد اپلیکیشن‌های نصب شده بر روی گوشی کاربران ایرانی باید بیشتر از متوسط جهانی باشد. اما اینطور نیست. در دنیا تعداد اپلیکیشن‌های نصب شده بر روی گوشی کاربران به اپلیکیشن ۸۰ می‌رسد. اما در کافه بازار این عدد به ۶۲ برنامه می‌رسد. به علاوه میانگین برنامه‌های استفاده شده در ماه در دنیا به ۴۰ برنامه می‌رسد که در گزارش کافه بازار به این عدد اشاره‌ای نشده است. ریشه‌های این موضوع را به نظر نویسنده می‌توان در فرهنگ کاربران، فراگیر نشدن اقتصاد دیجیتال بخصوص در حوزه بازار اندرویدی، کیفیت و کارایی اپلیکیشن‌های بومی برای بازار داخلی جست و جو کرد.
۱۵ میلیون تراکنش سالانه و ۲۵۸ میلیارد تومان درآمد خالص برای توسعه دهندگان
منظور از هر تراکنش، خرید برنامه‌ها، اشتراک و پرداخت درون برنامه‌ای است. رشد تراکنش‌های کافه‌بازار در سال ۹۷ نسبت به سال‌های گذشته مثبت، اما سرعت رشد آن کم‌تر بوده است. رشد سالانه تراکنش‌ها نسبت به سال قبل در سال ۹۵، ۳.۵ میلیون، در سال ۹۶، دو میلیون، در سال ۹۷، نیم میلیون بوده است. احتمالا شرایط اقتصادی حاکم بر کشور بر روی موضوع نیز تاثیر گذار بوده است.
درآمد توسعه دهندگان از ابتدای تاسیس کافه بازار، ۱۸۰ میلیارد تومان بوده است که در سال ۱۳۹۷ به ۲۵۸ میلیارد تومان رسیده است.
اما این نکته هم حائز اهمیت است که قیمت دلار در پاییز ۱۳۹۶ از ۳،۷۰۰ تومان به ۱۰ هزار تومان در تیرماه ۱۳۹۷ رسید. البته نرخ تورم در سال ۹۷، ۲۳٪ اعلام شده است. تورم نقطه به نقطه از اسفند سال ۹۶ به اسفند سال ۹۷ نیز ۴۷.۵٪ اعلام شده است .
*توجه بروزرسانی:
با تماس مخاطبان عزیز و پرسش از کافه بازار متوجه شدیم که درآمد توسعه دهندگان کافه بازار (و هرگونه اعداد مرتبط به مسائل مالی در گزارش کافه بازار) در گزارش کافه بازار سالانه محاسبه نشده و مجموع کل فعالیت‌های کافه بازار تا به امروز است. لذا عدد سالیانه درآمد و حجم بازار بسیار کوچک‌تر است.
از پیش آمدن این اشتباه از مخاطبان عذر خواهی میکنیم و امیدواریم کافه بازار در گزارش‌های آینده خود این اعداد را بصورت سالیانه (با دیگر متغیر‌ها) یا با توضیحات بیشتر در راستای یکپارچه‌گی گزارش‌های خود منتشر کند.
با پیمایش گزارش‌های سال گذشته کافه بازار، و تفریق درآمد‌های سال‌های گذشته، درآمد توسعه دهندگان کافه بازار(ایرانی و خارجی) در سال ۱۳۹۶، ۸۰ میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۷، ۷۸ میلیارد تومان بوده است، که با وجود تورم زیاد، ۲.۵٪ کاهش داشته است. با این حال کافه بازار رشد درآمد توسعه دهندگان ایرانی ۸۹٪ اعلام کرده است. کاهش ۲.۵٪ درآمد کل توسعه دهندگان کافه بازار(ایرانی و خارجی) و افزایش ۸۹٪ توسعه دهندگان ایرانی حاکی از خروج توسعه دهندگان خارجی از کافه بازار و هدایت تراکنش‌های مالی به سمت توسعه دهندگان ایرانی است.
سهم ۱۸۵ میلیارد تومانی تهرانی‌ها از ۲۵۸ میلیارد تومان درآمد خالص توسعه دهندگان در کافه بازار و فرصت برای تیم‌های دیگر شهرها
از ۲۲ هزار تیم توسعه دهنده، ۲۸٪ آن‌ها ساکن تهران هستند که ۷۱.۶٪ از درآمد را از آن خود کرده‌اند. این سهم ۷۱.۶٪ معادل ۱۸۵ میلیارد تومان است. لازم به ذکر است که تهران تنها ۲۶.۸٪ درصد از ۱۶۳ هزار برنامه در کافه بازار را در دست دارد. البته سهم بیشتر تهران در درآمدزایی مانند دیگر صنایع طبیعی است. اما در صنعت اپلیکیشن‌ها بر خلاف دیگر صنایع جای رشد برای دیگر شهرها بیشتر باز است. البته این امر نیازمند فعالیت بیشتر توسعه دهندگان در دیگر شهرها است. با توجه به حقوق پایین‌تر توسعه‌دهندگان در دیگر شهر‌های ایران، شکل‌گیری و تشکیل تیم‌ها در این شهرها می‌تواند فضای رقابتی بهتری را در کشور به وجود آورد.
نکته مهم‌تر این است که به نظر نویسنده بیشتر درآمد همانند دیگر صنایع، به سمت توسعه دهندگان برتر می‌رود. در سال ۱۳۹۷ تقریبا بیش از ۱،۶۰۰ توسعه دهنده برنامه و ۳۷۰ توسعه دهنده بازی وجود داشتند که اپ‌های آن‌ها بالای ۱۰ هزار نصب فعال داشته است. همانطور که ۲۸٪ از توسعه دهندگان (تهرانی‌ها) ۷۱٪ از درآمد را از آن خود کرده‌اند شاید بتوان گفت ۱۶۰۰ اپ بالای ۱۰ هزار نصب نیز درصد بالایی از درآمد را از آن خود کرده باشند. متاسفانه کافه بازار در این رابطه آماری منتشر نکرده است که بتوان دقیق بر روی آن صحبت کرد.
گردش مالی ۱۲۷.۸ میلیارد تومانی کافه بازار
به صورت میانگین در هر تراکنش: ۶۱٪ سهم توسعه دهنده، ۳۰٪ سهم کافه بازار و ۹٪ برای مالیات است. البته کافه بازار سهم خود از فروش برنامه‌های آنی را به ۱۵ کاهش داده است. اما در کل با سهم ۶۱٪ توسعه دهندگان و درآمد خالص ۲۵۸ ۷۸ میلیارد تومانی آن‌ها، کل بازار کافه بازار ۱۲۷.۸ میلیارد تومان خواهد شد. این عدد در مقایسه با دیگر بازارها مانند شرکت‌های خدمات ارزش افزوده با ۳۰۰ شرکت و ۲ تا ۲.۵ هزار میلیارد تومان بازار در سال، بسیار کم است.
بروزرسانی:
با توجه به درآمد ۷۸ میلیارد تومانی توسعه دهندگان کافه بازار در سال ۱۳۹۷، گردش مالی کافه بازار ۱۲۷.۸ است.
کافه بازار، ۲۲ هزار تیم توسعه دهنده و بازار ۴۲۳ ۱۲۷.۸ میلیارد تومانی در مقابل ۳۰۰ شرکت خدمات ارزش افزوده با بازار ۲ تا ۲.۵ هزار میلیارد تومانی
بازار شرکت‌های خدمات ارزش افزوده تقریبا بین ۲ تا ۲.۵ هزار میلیارد تومان است که در مجموع شاید ۳۰۰ شرکت در آن فعال هستند. لازم به توضیح نیست که خدمات بیشتر این شرکت‌ها از ارزش بالایی برخوردار نیست. سهولت در پرداخت و امکان تمدید با اعتبار خط و رقم‌های کوچک شاید نکات کلیدی در درآمدزایی شرکت‌های خدمات ارزش افزوده است.
درآمد ۳.۵۴ میلیون تومانی در سال هر تیم توسعه دهنده در کافه بازار در مقابل درآمد ۸.۳ میلیارد تومانی هر شرکت خدمات ارزش افزوده
در کافه بازار با ۲۲ هزار تیم توسعه دهنده و بازار ۱۲۷.۸ میلیارد تومانی به طور متوسط هر تیم در سال ۱۹.۲ ۳.۵۴ میلیون تومان درآمد دارد. این عدد برای ۳۰۰ شرکت ارزش افزوده با بازار ۲.۵ هزار میلیارد تومانی به ۸.۳ میلیارد تومان می‌رسد. به علاوه به لحاظ اشتغال زایی نیز تعداد افراد بسیار بیشتری در بازار اندرویدی مشغول به کار هستند. اما این نکته نیز حائز اهمیت است که از این درآمد سهم توسعه دهندگان کافه بازار حدود ۶۱٪ اما سهم شرکت‌های خدمات ارزش افزوده ثابت نیست و چیزی بین ۱۰٪ تا ۶۰٪ (بقیه سهم اپراتور و تجمیع کننده) است.
به گفته علیرضا آقاسی، کارآفرین سریالی و هم موسس یکی از شرکت‌های ارزش افزوده مشکل پرداخت در پلتفر‌م‌هایی مانند کافه بازار دو چیز است:
۱- دشواری مراحل پرداخت و اطلاعات زیاد درخواستی از کاربر و همچنین عدم امکان برداشت وجه اتوماتیک از حساب بانکی (Direct debit)
۲- مساله ذهنی. اپراتورهای موبایل چند ده هزار میلیارد تومان تا به حال سرمایه‌گذاری کرده‌اند و خدماتی به مردم داده‌اند که باعث شده مردم برای پرداخت ماهانه قبض یا خرید شارژ ذهنیت آماده داشته باشند. در واقع مردم پذیرفته‌‌اند که باید به اپراتورها پول بدهند و آمادگی پرداخت( Willing to pay) بسیار بالایی نسبت به اپراتورها دارند.
علیرضا اضافه می‌کند: «دومین مورد به نظر من حتی از اولی هم مهم‌تر است و ایجادش خیلی زمان و هزینه می‌برد. مردم هنوز ذهنیت کاملی برای پرداخت به کافه بازار پیدا نکرده‌اند. آن‌هایی هم که این ذهنیت را دارند با فرایند سخت پرداخت روبرو می‌شوند و خیلی‌ها نمی‌توانند پرداخت را انجام دهند. آن‌هایی هم که پرداخت میکنن تمدید نمی‌توانند بکنن.»
یکی از روش‌هایی که می‌توان با آن پرداخت در بازار اندرویدی ساده‌تر کرد همکاری با اپراتورها و استفاده از اعتبار سیم کارت برای پرداخت است. در حال حاضر کافه بازار تنها با سیم کارت رایتل امکان پرداخت با اعتبار سیم کارت را دارد. در سال ۹۵ کافه بازار به مدت چهار ماه این امکان را با سیم کارت ایرانسل فراهم کرد. اما این همکاری توسط ایرانسل قطع شد.
بازار پیش روی کافه بازار: ۱۱۰ میلیون فارسی زبان در دنیا، ۱۰۷ میلیون نفر در کشور‌های دوست عربی
در دنیا تقریبا ۱۱۰ میلیون فارسی زبان وجود دارند که خود می‌تواند بازار بزرگی برای کافه بازار باشد. به علاوه با توجه به روابط خوب ایران با کشور‌های همسایه مسلمان و نزدیکی فرهنگی، مانند افغانستان (جمعیت ۳۷ میلیون، کاربر اینترنت ۶.۵ میلیون) ، قطر، عمان، لبنان، عراق و سوریه (مجموع جمعیت کشور‌های عربی ذکر شده ۱۰۷ میلیون نفر با ۳۸.۵ میلیون کاربر اینترنت)، کافه بازار می‌تواند وارد بازار محتوای حلال در این بازارها شود. به علاوه با توجه به موفقیت‌های اخیر سازندگان بازی‌های موبایلی در ایران، با ورود کافه بازار به این کشور‌ها و انتشار برنامه‌ها و بازی‌های موفق، کافه بازار می‌تواند وارد حوزه انتشار بازی‌ها نیز شود.
ورود ارز به کشور: بین ۵ تا ۸ میلیون نفر ایرانیان مقیم خارج از کشور
کافه بازار در گزارش خود اعلام کرده است که ۵۲۰ هزار نفر کاربر در خارج از کشور دارد با فرض ایرانی بودن همه این کاربر‌ها هنوز جای زیادی برای جذب کاربران ایرانی خارج کشور وجود دارد. ایرانیان خارج از کشور با توجه به پایه درآمدی ارزی و خرید ریالی (یا حتی خرید ارزی اگر شرایط سیاسی کشور بهتر شود) اشتراک یا برنامه‌های ایرانی که برای آن‌ها توجیه ملی و اقتصادی دارد، می‌توانند باعث رشد هر چه بیشتر این بازار شوند. آمار دقیقی از ایرانیان خارج از کشور وجود ندارد اما آمار ذکر شده در منابع مختلف بین ۵ تا ۸ میلیون نفر است. به علاوه با توجه به سیاست‌های اخیر محدود کردن درگاه پرداخت ریالی در خارج از کشور لزوم پیاده سازی درگاه پرداخت ارزی برای ایرانیان خارج از کشور بیش از پیش احساس می‌شود. البته امکان سنجی این موضوع را باید کافه بازار بررسی کند.
ورود به دیگر حوزه‌ها مانند خدمات ویدئویی و نقشه برای گسترش
شرکت مادر کافه بازار، هلدینگ هزاردستان، کسب و کار‌های دیگری مانند دیوار، رسید و در اوایل سال ۹۷ نقشه و مسیریاب بلد نیز را منتشر کرده است. نقشه و مسیریاب بلد بر اساس آخرین گزارش‌ها از مرز یک میلیون دانلود گذشته است. به علاوه در داخل خود اپلیکیشن کافه بازار هم خدمات ویدئویی (به صورت خرید یا اشتراکی مانند گوگل‌پلی) اضافه شده است که رقابت در این حوزه را برای رقبا سخت‌تر خواهد کرد. کافه بازار با داشتن ۳۱ میلیون کاربر فعال ماهانه می‌تواند رقیبی جدی در حوزه خدمات ویدئویی باشد.
به علاوه در سال‌های آتی می‌توان انتظار عرضه خدمات جدید از کافه بازار بر اساس مدل‌های جهانی را داشت. گوگل‌پلی در حال حاضر خدمات بازار اندرویدی، فیلم و برنامه‌های تلویزیونی، کتاب و موسیقی را در گوگل‌پلی عرضه می‌کند.
نظرات کاربران