بعد از ابلاغ تعرفه‌های غیرحجمی مصرف اینترنت به شرکت‌های اینترنتی در بین کاربران که پیش از این از قیمت اینترنت گلایه داشتند حالا موجی از نارضایتی از ناعادلانه بودن میزان و قیمت تعرفه‌های جدید به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی راه افتاده است. در پی تغییرات در تعرفه اینترنت ثابت، شرکت‌های اینترنتی و وزیر ارتباطات وعده دادند که در مدل جدید، پرداخت هزینه کمتر مصرف‌کننده مدنظر بوده و این درحالی است که انتقادهای کاربران در صفحه‌های اجتماعی پرکاربرد وزیر همچون توییتر و اینستاگرام مملو از نظرات انتقادی نسبت به اتخاذ این تصمیم بوده است.
واکنش کاربران به تعرفه‌های جدید اینترنت
همین انتقادها نیز باعث شده تا اخیرا وزیر در صفحه اینستاگرام خود اعلام کند که «یکی از اهداف مدل تعرفه جدید ایجاد رقابت بین شرکت‌ها به منظور ارائه خدمت مناسب‌تر و با قیمتی رقابتی‌تر به مشترکان نهایی بوده است. اگر تعرفه‌های ارائه‌شده از سوی شرکتی بخواهد هزینه‌های مشترکان نهایی را افزایش دهد؛ موضوع از سوی سازمان تنظیم و مقررات رادیویی پیگیری و اصلاح خواهد شد.» میزان شکایات اما همچنان رو به افزایش است. در میان نظرات کاربران موضوعاتی همچون مقایسه سرعت ارائه‌شده به کاربران ایرانی در مقایسه با کشورهای نه‌چندان پیشرفته و نیز گلایه از افزایش هزینه برای خرید بسته‌های با حجم بیشتر که سرعت بهتری دارند، دیده می‌شود. انتقاد نسبت به حذف تعرفه‌های قدیمی و جایگزین کردن آن با تعرفه‌های جدید نیز مطرح می‌شود و این درحالی است که کاربران معتقدند این نوعی تصمیم‌گیری اجباری برای مردم است و حق انتخاب هریک از این دو تعرفه برای مردم ضایع شده است.
ابلاغ تعرفه‌های جدید
اواسط ماه گذشته بود که مصوبه تعرفه‌های جدید قابلیت اجرایی پیدا کردند. بر اساس اعلام محمدجواد جهرمی، وزیر ارتباطات تعرفه سرویس‌های غیرحجمی مبتنی بر یک مصرف منصفانه (Fair Usage Policy) بنا و سقف مصرف منصفانه در بین ۱۸ شرکت فعال در ارائه سرویس به رقابت گذاشته شد. شرکت‌ها موظفند جزئیات مصرف منصفانه خود را به اطلاع مشترکان برسانند. به گفته او به دلیل اینکه این سرویس حجمی نیست در صورت عدول یک مشترک از مصرف عادلانه، شرکت‌ها موظف به ارائه سرویس در حداقل سرعت پایه (۱۲۸ کیلو بیت در ثانیه) تا پایان دوره ماهانه خواهند بود. جهرمی همچنین تاکید کرد که در مصرف منصفانه ترافیک داخلی حداقل دوبرابر ترافیک بین‌الملل لحاظ می‌شود.
موج انتقادها در صفحه‌های اجتماعی
انتقادها اما بعد از اجرایی شدن این مصوبه بالا گرفت. برخی از انتقادها به مدل ارائه بسته‌های اینترنت در دنیا اشاره داشت که در صفحه توییتر وزیر ارتباطات منعکس شد. یکی از کاربران در این زمینه گفت: «مدل غیر حجمی در دنیا زمانی اجرا شد که گرانی تجهیزات اینترنت برای افزایش پهنای‌باند وجود داشت از وقتی که تجهیزات بسیار ارزان شد، تقریبا تمام شرکت‌ها این محدودیت را برداشته یا نهایتا به یک ترابایت افزایش دادند. حالا ما در ایران تازه می‌خواهیم آن را اجرا کنیم.»
کندی سرعت در میان اپراتورهای موبایل نیز از دیگر انتقادها است. یکی از کاربران می‌گوید: «سیم‌کارتم ۴G همراه اول است. برای دانلود یک فیلم از سایت وطنی با سرعت بین ۳۰۰ تا نهایت یک مگ با کلی نوسان و قطعی و … روبه‌رو هستم، حالا فکر کنید که دوستان سرعت ۱۶ مگ فیکس ارائه کنند.» کاربر دیگری می‌گوید: «این طرح فقط به نفع شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت است، اخیرا طبق معمول سرعت ۲مگ همیشگی را انتخاب کردم با قیمت قبل و مثلا حجم آزاد اما سرعت دانلود یک‌ششم شده است.» همچنین موضوع افت سرعت از جمله شکایت‌های بیشمار کاربران است. «گرانى به کنار، سرعت دانلود یک‌دهم شده است، فکرى به حال سرعت کنید، سرویس ۲مگ محدود من با سرویس جدید نامحدودم زمین تا آسمان تفاوت کرده است.» کاربر دیگری نیز می‌گوید: «قبلا ۱۷ گیگ اینترنت مخابرات را حداقل در ۲۰روز استفاده می‌کردم. اما در طرح جدید۱۲۰گیگ اینترنت با مصرف کنترل شده در ۱۸ روز تمام شد. با فرض اینکه تماما از ترافیک بین‌المللی استفاده کرده باشم بازهم توجیه‌پذیر نیست.»
یک کاربر دیگر معتقد است دولت باید رقابت آزاد ایجاد کند: «چرا اجازه نمی‌دهید شرکت‌ها رقابت کنند، مردم بر اساس هزینه و کیفیت سرویس خود را انتخاب کنند؟ شما بر توسعه زیرساخت‌ها و نظارت بر سرویس‌دهندگان تمرکز کنید.» همچنین تفکیک مصرف بین ترافیک داخل و خارج از دیگر انتقادهای رایج از سوی کاربران است. به گفته یکی از کاربران، یکی از مهم‌ترین مشکلات نحوه تقسیم ترافیک بین‌الملل و داخلی است. با پایین بودن ترافیک بین‌الملل (اکثرا ضریب یک‌سوم از ترافیک عادلانه در ماه) بسیاری دچار مشکل می‌شوند و بار دیگر ماجرای خرید حجم وجود خواهد داشت. «اگر ۱۰ برابر حجم خارجی حجم ملی بدهید بازهم مصرف مردم در ماه بیشتر از ۵۰۰ مگ برای ترافیک داخلی نیست، در حالی که مصرف خارجی حدودا ۱۵ گیگ در ماه/ نفر است. بسته‌های جدید هم ترافیک بین‌المللی کمی دارند، حتی گران‌تر از قبل.» «اینترنتی که سقف حجم منصفانه آن ۱۴ گیگ باشد از محدود هم محدود‌تر است.
اینترنتی که ارائه سرعت زیر یک مگابیت داشته باشد، فاجعه است چه برسد به اینکه بعد از اتمام سقف سرعت به ۱۲۸ می‌رسد و این یعنی عملا اینترنت شما قطع است.» کاربر دیگری از میزان حجم و قیمت‌ها گلایه می‌کند: «سرویس نامحدود را با سرعت یک مگابیت به مبلغ ۴۶ هزار تومان می‌گرفتم و حدود ۴۰ گیگ هم مصرف بین‌الملل داشتم اما الان طبق جدول باید ۵۰ هزارتومان بدهم تا بتوانم حداکثر ۳۰ گیگ اینترنت بین‌الملل داشته باشم. تفکیک حجم اصلا عادلانه نیست.»
موضوع اعمال محدودیت برای استفاده از اینترنت بین‌الملل در مقایسه با تشویق با اختصاص ظرفیت بیشتر به اینترنت داخلی یکی از موضوعات مهم برای کاربران است. آنها معتقدند که دولت وظیفه قیمت‌گذاری و کنترل قیمت را ندارد بلکه باید با گذاشتن قوانین و سیاست‌های تجارتی و رقابتی باعث ایجاد رقابت عادلانه در بازار و کیفیت و خدمات و قیمت‌ها شود. کاربران می‌گویند: «چرا روی ترافیک داخلی اصرار دارید؟ صبح تا شب هم اگر در سایت‌های داخلی مثل بانک‌ها باشید ۳۰مگابایت هم مصرف نمی‌شود، اینترنت را به چه دلیل باید تفکیک کرد؟ هرکس آنطور که دوست دارد مصرف کند، اکثر مردم اینترنتشان صرف تلگرام و اینستاگرام می‌شود ولی اینترنت فقط این نیست، گیمرها چه گناهی کرده‌اند؟» «بهبود تعرفه یا افزایش پهنای باند بدون ارائه توافقنامه سطح سرویس و وجود تضمین برای رعایت آن توسط اپراتورها پیشرفت زیادی نیست.
اپراتورها با تعرفه ثابت پهنای باند بیشتری به مشتریان خود عرضه می‌کنند ولی ظرفیت گیگ‌دهی آنها یا اصلا تغییر نمی‌کند یا متناسب تغییر پیدا نمی‌کند. همین حالا مشترکان راضی‌تر هستند که قیمت‌ها کاهش پیدا نکند ولی کیفیت یا تضمین‌های کافی افزایش پیدا کند و تخلف از سطح سرویس منجر به پرداخت خسارت به مشترکان شود. همین الان به ۲۰۲۰ یا خدمات پس از فروش اپراتورها زنگ بزنید، اگر توانستید از آنها جواب درست بگیرید، در همین صفحه اعلام کنید. یا وجود مشکل را انکار می‌کنند یا می‌گویند اشکال از شماست. قیمت پایین‌تر اولویت نیست کیفیت مناسب و تضمین‌شده اولویت دارد.»
«وزیر می‌گوید حجم‌های منصفانه مربوط به مصرف داخلی است و در صورت مصرف بین‌الملل نصف می‌شود. مثال هم زدند که اگر مصرف منصفانه ۳۲۰ درنظر گرفته شده باشد، در صورت استفاده برای اینترنت بین‌الملل به ۱۶۰ کاهش می‌یابد و به همین راحتی مبنا تغییر یافت و به ضرر مصرف‌کننده نصف شد. در روش مصرف منصفانه چرا میزان مصرف را به سرعت پیوند زده‌اید، کجای دنیا این‌چنین است؟ چرا کسی که ماهانه ۱۰گیگ مصرف دارد از حق داشتن سرعت ۱۶مگ محروم می‌شود و باید برای رسیدن به سرعت بالاتر بسته‌های با حجم بالاتر بخرد و در آخر ماه باقی مانده بسوزد و فقط هزینه کند؟» در میان معترضان به تعرفه‌های جدید که اگرچه نسبت آنها که راضی هستند فزونی دارند اما کاربرانی هم دیده می‌شوند که استفاده‌کننده حجم‌های بالا و با سرعت بالا هستند و از تعرفه‌های جدید رضایت خود را اعلام می‌کنند. از آخرین پیام وزیر ارتباطات درباره تعرفه‌های جدید اینترنت به‌نظر می‌رسد که حجم وسیع انتقادهای وزارت ارتباطات را بر آن داشته تا ساماندهی مشکلاتی را که کاربران به آن اشاره می‌کنند در دستور کار قرار دهد.
نظرات کاربران