۱۰ سال پیش، پیدا کردن آدرس، کاری بس دشوار بود و تنها راه رسیدن به یک مقصد تازه، شاید دستورالعمل هایی بود که باید با اعتماد به بومیان یک منطقه دریافت می کردیم و عاقبت با پشت سر گذاشتن پروسه طولانی آزمون و خطا به نقطه مورد نظرمان می رسیدیم.
اما حالا، نقشه های دیجیتالی و طلوع تلفن های هوشمند، تغییری قابل ملاحظه در نحوه تعیین مسیر و برنامه ریزی سفرهایمان پدید آورده اند. این روزها، دستگاه های موبایل، سیستم های رهگیری ماهواره ای و کامپیوترها، راهنمای ما در انجام هر کاری به شمار می روند و از رانندگی در تعطیلات گرفته تا انتخاب مراکز خرید، نخست به آنها مراجعه می شود.
در عصر کنونی، اپلیکیشن هایی نظیر گوگل مپس به اینترفیس غالب میان دنیای واقعی و دیجیتال بدل شده اند و این بدان معناست که حتی اگر فردی اصلا نداند که در کدام نقطه قرار دارد، نه مسیر را گم خواهد کرد و نه در جاده ها سرگردان می شود.
شبکه جهانی وب در سال ۱۹۸۹ میلادی توسط سِر تیم برنرز ابداع شد و چند سال بعد، یعنی در ۱۹۹۳ میلادی، امکان پشتیبانی آن از نخستین نقشه آنلاین فراهم گردید، اما تا همین ۱۰ سال پیش که سرویس گوگل مپس رونمایی شد، نقشه های دیجیتال از نظر کاربرد، فراگیری و گستردگی امروزی شان را نداشتند.
در سال ۲۰۰۴ میلادی، لارس و جنز راسموسن (Eilstrup Rasmussen) دو برادر دانمارکی با ایده ساخت یک اپلیکیشن تحت وب که علاوه بر امکان نمایش نقشه های ایستا، قابلیت جستجو، اسکرول و بزرگ یا کوچک نمایی را هم داشت، قدم به گوگل گذاشتند.
گوگل نیز از ایده این دو برادر استقبال نمود و شرکت آنها به نام Where 2 Technologies و کمپانی دیگری به نام Keyhole را خریداری کرد که کار توسعه نرم افزار گوگل ارث آتی را دست داشت و تیم جدیدی متشکل از ۵۰ عضو را تشکیل داد و رسما پروژه ساخت گوگل مپس را کلید زد.
گوگل مپس در تاریخ ۸ فوریه ۲۰۰۵ میلادی (مصادف با ۱۶ بهمن ۱۳۸۶) در ایالات متحده آمریکا و دو ماه بعد در انگلستان ارائه گردید. گفتنی است که در آن زمان، گوگل مپس نخستین نقشه دیجیتالی عرضه شده محسوب نمی شد و یاهو در سال ۲۰۰۴ با توسعه مجدد یاهو مپس، رقیب قدر خود در این حوزه را شکست داده بود.
گری گیل سرپرست APIهای شرکت نقشه نگاری Ordnance Survey در این رابطه گفت: یاهو، گوگل را در زمینه ارائه نقشه های تحت وب شکست داده بود و سپس سرویس MapQuest نیز با فراهم نمودن امکان راهنمایی های مرحله به مرحله، یاهو را کنار زد، اما هیچکس متوجه این رقابت نشد تا زمانی که گوگل مپس متولد گردید.»
وی در ادامه گفت: «گوگل مپس در نوع خود اولین نبود اما نقش آن در تغییر شکل نقشه های دیجیتالی، محبوب ساختن آنها و مطلع نمودن کاربران از مزایای چنین نقشه هایی انکار ناشدنی است.»
با این همه، در آن زمان گوگل مپس هنوز هم از سایرین متمایز نشده بود. بعدها در سال ۲۰۰۵ میلادی، کمپانی ارائه دهنده این سرویس، مسیرهای رانندگی و سیستم های حمل و نقل عمومی را هم به آن افزود اما تا معرفی سیستم تصویربرداری ماهواره ای اش، مشخص نشده بود که تا چه اندازه به اجرای این پروژه متعهد است.
جان هنک، بنیانگذار Keyhole و نایب رئیس بخش جغرافیای مکانی گوگل (تا سال ۲۰۱۱ میلادی) در مصاحبه ای که با گاردین داشت، اظهار نمود: «هدف ما ایجاد یک نقشه بدون نقص و قابل سرچ از کل جهان بود؛ زمینی که می توانستید جستجویش کنید.»
او در ادامه گفت: سرگی برین و لری پیج (بنیانگذاران گوگل) باور داشتند که جغرافیای مکانی- یعنی همان داده ها و اطلاعات مرتبط به نقشه ها و سرویس های مکانی- عاملی کلیدی در سازماندهی اطلاعات جهانی توسط این کمپانی به شمار می رود.
وی در ادامه اظهار داشت: «در آن زمان، خرید تجهیزات لازم برای تصویر برداری ماهواره ای بسیار گران تمام می شد و به سختی می شد چنین تجهیزاتی را یافت زیرا تعداد ماهواره هایی که این کار را انجام می دادند، بسیار کم بود.»
او در ادامه گفت: «من شهرهای بزرگی را که قصد داشتیم تحت پوشش فعالیت خود قرار دهیم به سرگی نشان دادم. او نیز نگاهی به طرح من انداخت و فقط گفت: چرا چنین کاری را در مورد همه شهرها انجام ندهیم؟»
نمای خیابان ها، ایده لری و سرگی بود
قابلیت Street View یا نمای خیابان ها یکی از جنجالی ترین امکانات گوگل مپس بود که ویژگی های محبوبی هم داشت. این قابلیت که در سال ۲۰۰۶ میلادی برای شهرهای ایالات متحده آمریکا ایجاد گردید و در سال ۲۰۰۸ میلادی نیز برای اروپا و ژاپن در نظر گرفته شد، از طریق تصاویری به وجود آمده بود که با استفاده از دوربین نصب شده در بالای یک خودروی متحرک از هر خیابان تهیه گردیده بودند.
هنک می گوید: «لری و سرگی گشتی در محوطه استفورد داشتند و لری نیز از طریق یک دوربین DSLR از فضای بیرون پنجره ماشین عکس می گرفت و قصد داشت که آنها را به یکدیگر متصل نماید.» وی در ادامه می گوید: «این ایده به آنها تعلق داشت اما برای محقق نمودنش به همکاری استنفورد و سباستین بلون نیاز داشتند.»
هر ماشین مجموعه ای از حسگرها از جمله GPS را در خود داشت که امکان یافتن مسیرها را برای گوگل مهیا می نمود و این بدان معنا بود که کمپانی مذکور دیگر نیازی به دریافت داده از شرکت های شخص ثالث نداشت.
دوربین های نصب شده روی خودرو نیز تصویر تابلوهای مسیر، پلاک خانه ها و دیگر اطلاعاتی که از آسمان قابل رؤیت نبودند را دریافت می کردند و اطلاعات بومی هر منطقه شامل “دور زدن ممنوع»، «محدوده سرعت» و دیگر قوانین سطح خیابان ها را به نقشه می افزودند.اینها همان اطلاعاتی بودند که گوگل تحت عنوان «حقیقت زمین» از آن یاد کرده و قصد دارد که دقیق ترین نقشه ممکن را با بیشترین میزان جزئیات بسازد.
رونمایی از گوگل مپس روی نخستین آی فون
گوگل مپس نخستین بار در سال ۲۰۰۷ میلادی و در تلفن هوشمند اپل با نام آیفون رؤیت شد؛ دورانی کاملا متفاوت که در آن، اپل و گوگل بیشتر در نقش شرکای تجاری یکدیگر ظاهر می شدند و خبری از رقابت های امروزی شان نبود.
گیل می گوید: «اسمارت فون ها دستگاه هایی کلیدی بودند که کاربران را با نقشه ها آشتی دادند.» وی در ادامه می گوید: «نقشه های دیجیتالی امری ضروری در زندگی روزمره مان هستند و بدون وجود آنها اسمارت فون ها نیز مشتریانشان را از دست خواهند داد.»
هنک می گوید: «استیو جابز مرا فراخواند تا برای انجام پروژه ای جدید با یکدیگر همکاری نماییم- او به من نگفت که پروژه جدیدش در مورد چیست اما خود، کاملا از ماهیت آن آگاه بودم.»
وی در ادامه گفت: «ما همکاری نزدیکی با اپل داشتیم تا نقشه ها را برای عرضه روی نخستین آی فون آماده نماییم و با احتمالات زیادی نیز روبرو بودیم.»
از آن زمان تاکنون قابلیت رهگیری ماهواره ای مرحله به مرحله، سرویس رتبه بندی رستوران ها به نام زاگات و آپدیت های ترافیکی به گوگل مپس افزوده شد و امکان Street View نیز توسعه داده شد تا کوچک ترین جزئیات مانند کانال های آبی ونیز را نیز در بر گیرد.
در سال ۲۰۱۰ میلادی، روشن شد که اتومبیل های به خدمت گرفته شده در پروژه Street View همزمان با حرکت در خیابان های ایالات متحده آمریکا و اروپا، اطلاعات مربوط به شبکه های وای فای خصوصی را نیز جمع آوری می کنند که این مسأله در نهایت جریمه ای ۷ میلیون دلاری را برای گوگل در بر داشت.
افزایش پوشش دهی این سرویس و در بر گرفته شدن اروپا و به خصوص آلمان، مالکان منازل را بر آن داشت تا گوگل را متهم نمایند که بدون اجازه آنها از منازلشان تصویربرداری نموده و اطلاعات دریافتی را در فضای آنلاین قرار می دهد.
هنک گفت: «ما کاری را انجام می دادیم که تا آن زمان بی سابقه بود. در گذشته کارشناسان مجبور بودند که از دستگاه های محدوده یاب و تجهیزات تفحص برای رسم نقشه استفاده نمایند اما حالا خودروهای مجهز به دوربین چنین کاری را انجام می دادند. در واقع ایده عکاسی در اماکن عمومی نوعی فرایند یادگیری برای ما محسوب می شد و این خود، گونه ای شوک فرهنگی هم به شمار می رفت که ما نیز بخشی از آن بودیم.»
داغ شدن رقابت
حالا گوگل مپس در رقابتی ترین دوران خود قرار دارد. برخی از اپ ها نظیر اپلیکیشن مسافرتی محبوب Citymapper از داده های نقشه برداری خود گوگل استفاده می کنند در حالی که سرویس های دیگر، منابع اختصاصی خود را برای دریافت اطلاعات جغرافیای مکانی دارند.
در سال ۲۰۱۲ میلادی، اپل از یک شریک به رقیبی جدی برای گوگل تغییر ماهیت داد و تصمیم گرفت که اپل مپس را جایگزین گوگل مپس در آی فون نماید.
اما دیری نپایید که شرکت مذکور دریافت، ایجاد یک سرویس نقشه جامع از آنچه به نظر می آمد دشوارتر است و همین امر تیم کوک را بر آن داشت که به خاطر باگ های موجود در سرویس اختصاصی اپل از کاربران عذرخواهی نماید.
اما امروز اپل مپس به جایگزینی مناسب برای سرویس نقشه گوگل بدل شده و به عنوان اپلیکیشن پیش فرض نقشه برای آی فون، آی پد و کامپیوترهای مک، روز به روز بر میزان محبوبیتش افزوده می شود.
بینگ مپس مایکروسافت نیز یکی از نخستین سرویس هایی بود که بر پایه عکس های هوایی بالا به پایین ایجاد شده بود و نمایی دقیق از سطح زمین را به سان چشم پرندگان نمایش می داد و می شد از طریق آن خیابان ها و ساختمان ها را از زاویه ۴۵ درجه مشاهده نمود.
نوکیا نیز که می خواست از این قافله عقب نماند شرکتی به نام Navteq را در سال ۲۰۰۷ میلادی خرید که بزرگ ترین تولید کننده داده های جغرافیایی برای خودرو بود و از آن برای ایجاد نقشه هایی بسیار دقیق استفاده نمود که مشتریانی چون چون گارمین، BMW و آمازون داشتند.
در کنار این نقشه های حرفه ای، پروژه های مشترکی نظیر Open Street Map وجود دارند که نقشه هایی رایگان و قابل ویرایش از دنیا را می سازند و درست مانند ویکی پدیا، اصلاح ایرادات موجود در اطلاعات آن به کاربرانش وابسته است.
اما آنطور که گیل می گوید: جنگ ترسیم نقشه پایان نپذیرفته و هیچگاه هم تمام نمی شود چراکه رقابت اصلی بر سر حفظ دقت و افزودن محتوی به این نقشه هاست. یک نقشه هیچگاه تمام نمی شود و همواره اطلاعات زیادی وجود دارد که باید به آن افزوده شود. هر کسی که بتواند آنچه افراد و شرکت ها نیاز دارند را در اختیارشان قرار دهد و محصول کارش برای آنها ارزشمند باشد، برنده اصلی خواهد بود.»
آینده نقشه ها در فضای بسته و به صورت آفلاین خواهد بود
از نظر گیل، فناوری نگاشت نقشه در پنج سال آینده، نسل جدیدی از حسگرها را در بر خواهد داشت که GPS و سیگنال های موبایل را پشت سر می گذارند.
گیل می گوید: «تجربه نقشه نگاری با استفاده از GPS دیگر جذابیت کافی را ندارد و به منظور رفع خلاء هایی که این نوع سرویس ها در فضای بسته دارند و از میان برداشتن دشواری هایی که برای موقعیت یابی دقیق در این فضاها وجود دارد، نیازمند فناوری تازه ای هستیم. هنوز روشن نیست که این فناوری چه باشد، می تواند نوعی تکنولوژی بلوتوثی باشد یا مجموعه ای از چندین حسگر.»
با این همه، آینده نقشه نگاری دیجیتالی به خود نقشه مربوط نمی شود بلکه کاربرد آن را در بر می گیرد. پروژه هایی نظیر موارد ساخته شده توسط آزمایشگاه های Niantic متعلق به هنک نیز مثال بسیار خوبی هستند.برای نمونه در پروژه Field Trip از اطلاعات جغرافیایی برای مطلع ساختن کاربران در مورد مناظر جالب، امکانات و اماکن مختلف در جهان واقعی بهره گرفته می شود.
پروژه دیگر، Ingress نام دارد که نوعی بازی مبتنی بر دانش جغرافیایی است و یک میدان بازی مجازی را روی شهرها و روستاها قرار می دهد.اینها را می توان دور بعد تکامل نقشه ها دانست که قرار است در آینده ای نه چندان دور زندگی بشر را متحول نمایند.
نظرات کاربران